O studiach słów parę – jak to jest studiować biologię?

Przychodzi w życiu taki moment, gdy trzeba się zastanowić, kim chciałoby się być w przyszłości. I tak jak nieubłaganie ten moment nadchodzi, tak trudno nam zdecydować się i być pewnym swojego wyboru. Ktoś kiedyś powiedział, że największą głupotą jest to, że najważniejsze życiowe decyzje podejmuje się wtedy, gdy jest się młodym, a wiec ma się mało  w głowie. No to postarajmy się zmienić choć tą drugą część – nabierzmy nieco wiedzy do głowy odnośnie studiowania, studiowania biologii. Jak to jest studiować biologię? Czy jest łatwo, czy nie? Jakie są przedmioty oraz przede wszystkim – jakie są perspektywy? O tym wszystkim z pozycji studenta mowa poniżej. 

Istnieje pewna grupa przyszłych studentów, która już teraz jest w pełni zdecydowana, na to, co chce robić i kim chce być w przyszłości. Ja też byłem – jednak plany uległy niezależnie ode mnie zmianie i bardzo dobrze! Okazuje się niekiedy, że warto wyjść poza własną strefę komfortu, niekiedy narzuconą nam przez rodziców (mowa tu ciągle o studiowaniu) i poszukać czegoś dla siebie. Nie ukrywajmy tego, że wybór kierunku studiów jest decyzją bardzo skorelowaną, co do tego, w jakiej pracy przyjdzie NAM pracować – byłoby bardzo przykro, aby pracować i robić coś, co w ogóle nie sprawia nam przyjemności. Lubisz się uczyć biologii? To tak, jakbym Ci zabronił tego robić na rzecz nauki wiedzy o kulturze – oczywiście nikomu nie ubliżając w ten sposób. My dziś pochylimy się nad tym, jak to jest studiować biologię. Można by rzec, że „ludzie biol-chemów” są na nich, po to, aby pójść w przyszłości na medycynę – bzdura. Jedyne, co łączy wszystkich prawdziwych „ludzi biol-chemów” to temperament. To ciekawość poznawania świata, to umysł analityczny oraz umiejętność obserwowania procesów zachodzących w nas i dookoła nas. Sprawdźmy zatem, czy i dlaczego studiowanie biologii jest ukierunkowane pod nasz temperament.

Biologia jako nauka

Skoro biologia jest nauką o życiu, to i biolog ma wiedzę o życiu, czy może być coś równie pasjonującego jak wiedzy o tym, co się tak właściwie dokoła nas i w nas dzieje? Po raz pierwszy ludzie z terminem biologia zetknęli się w XIX wieku (1802 rok). Jednak intuicyjne wykorzystywanie prawidłowości biologicznych sięga wiele, wiele lat wstecz. Biologia jako nauka opisuje pochodzenie życia oraz rozwój organizmów na Ziemi w aspekcie filogenetycznym oraz ontogenetycznym. Biologia to także analiza budowy i funkcjonowania organizmów żywych oraz odkrywanie ich funkcjonowania w środowisku.

Biologia jako przedmiot

Współcześnie biologia staje się odrębnym przedmiotem na poziomie szkoły gimnazjalnej, wcześniej (to znaczy w szkole podstawowej) nauczeniem treści biologicznych zajmuje się przyroda. Program nauczania biologii w szkole gimnazjalnej czy następnie później w szkole średniej jest taki sam, różni się on tylko stopniem trudności. Zawsze w I klasie uczymy się o komórce oraz o budowie i funkcjonowaniu organizmów żywych począwszy od bakterii poprzez rośliny skończywszy na ssakach. W klasie II przychodzi czas na anatomię i fizjologię człowieka połączoną z elementami higieny i zagadnieniami zdrowia. Trzecia klasa jest miejscem i czasem na to, aby uczyć się o genetyce, biotechnologii oraz środowisku naturalnym. A co z nauczaniem wczesnoszkolnym? Wtedy też uczymy się tego, co nas otacza, mało tego – wtedy najwięcej badamy i odkrywamy i to wtedy rodzi się w nas (lub też nie) zamiłowanie do przyrody. Czy biologia w szkole jest trudna? Nie wiem, każdy ma do tego podejście indywidualne i zależy to wyłącznie od własnych preferencji, upodobań oraz korzyści (nie tylko tych materialnych). Jest to przedmiot na pewno wymagający, przedmiot, który wymaga od ucznia łączenia wielu wątków na raz w spójną całość (bo czymże przecież jest organizm). Tylko takie podejście, analityczne, chroni przed masową pamięciówą z biologii. Nauki przyrodnicze, także jak i medyczne, wymagają ciągłego aktualizowania swojej wiedzy, na przykład informacja podana w styczniu 2017 roku.: „Fotografowane przez łazik Opportunity obiekty na powierzchni Marsa są uderzająco podobne do skamieniałości ziemskich mikroglonów – zauważył paleobiolog prof. Józef Kaźmierczak. Naukowiec wysunął hipotezę, że około 3,5 mld lat temu w marsjańskim środowisku wodnym mogło istnieć życie(1).”

Biologia na uczelni wyższej w teorii  

Zapoznajmy się, czysto formalnie, z reklamą kierunku Biologia z wybranych Uniwersytetów w Polsce.

1. Na studiach stacjonarnych studenci mogą wybrać specjalności: biologia stosowana i dodatkowo za symboliczną opłatą biologia nauczycielska (nauczanie biologii i chemii). Studia drugiego stopnia prowadzone są w dwóch specjalnościach: biologia stosowana (specjalizacja biologia analityczna) oraz biologia sądowa. Program studiów specjalności biologia sądowa powstał we współpracy z policją, która jest odpowiedzialna również za część zajęć. Studia mają przygotowywać absolwentów m.in. do pracy technika laboratoryjnego. Nawiązana współpraca zaowocuje możliwością realizacji prac magisterskich, których tematy będą zlecane przez pracowników Policji. Absolwenci pierwszego stopnia, którzy ukończyli specjalność biologia nauczycielska, mogą kontynuować tę specjalność również na drugim stopniu studiów. Wówczas uzyskują prawo do nauczania dwóch przedmiotów (biologia i chemia) w szkołach ponadgimnazjalnych. (2)

2. Program obejmuje zarówno kursy podstawowe i kierunkowe, w tym zajęcia terenowe i wycieczki umożliwiające bezpośredni kontakt z przyrodą, jak i kursy do wyboru zgodnie z zainteresowaniami studenta, zakresem specjalności i przygotowywanej pracy dyplomowej. Pozwala to na indywidualne kształtowanie ścieżki dydaktycznej. Aktualnie na studiach stacjonarnych studiuje około 960 studentów. Prace licencjackie i magisterskie są wykonywane pod kierunkiem doświadczonych pracowników naukowo-dydaktycznych, a dostęp do nowoczesnych i dobrze wyposażonych laboratoriów umożliwia prowadzenie prac badawczych. Absolwent studiów I stopnia uzyskuje tytuł zawodowy licencjata i może kontynuować naukę na studiach II stopnia, uzyskując tytuł magistra biologii z możliwością wpisu do dyplomu ukończenia studiów wyższych  zrealizowanej specjalności. […] Absolwenci biologii znajdują zatrudnienie w uczelniach wyższych, laboratoriach naukowych i placówkach służby zdrowia, instytucjach związanych z ochroną przyrody i inżynierii środowiska, a także w szkolnictwie. Blok zajęć z dydaktyki: przyrody, biologii, chemii (do wyboru) oraz zajęcia z psychologii i pedagogiki, umożliwiają uzyskanie kwalifikacji pedagogicznych uprawniających do nauczania przyrody w szkole podstawowej i w   liceum, biologii w gimnazjum i w liceum oraz chemii w gimnazjum.

3. Celem studiów I stopnia na kierunku biologia o profilu ogólnoakademickim jest:  przekazanie wiedzy o najważniejszych zjawiskach i procesach biologicznych, obserwowanych i opisywanych na różnych poziomach hierarchicznej organizacji życia;  wyrobienie umiejętności identyfikacji kluczowych zjawisk i procesów oraz ich opisu z użyciem podstawowych teorii biologicznych i kontekstu empirycznego;  przekazanie wiedzy o najnowszych i najważniejszych technikach i metodach badawczych stosowanych w naukach biologicznych oraz możliwości ich wykorzystania praktyce, np. w biotechnologii i ochronie przyrody;  przygotowanie absolwenta do samodzielnej lub zespołowej pracy analitycznej i badawczej, dyskusji wyników badań i obserwacji, formułowania opinii oraz pisania raportów z badań;  absolwenci kierunku Biologia I stopnia, o ile zaliczą oferowany przez Wydział Biologii blok przedmiotów pedagogicznych, uzyskują uprawnienia do nauczania przyrody lub innych przedmiotów o profilu biologicznym w szkołach podstawowych;  absolwenci kierunku Biologia przygotowani są do podjęcia studiów II stopnia. (4)

4. Na kierunku biologia oferujemy kształcenie w ramach specjalności: biologia środowiska, biologia eksperymentalna, biologia człowieka, mikrobiologia oraz specjalizacja nauczycielska przyroda. Specjalizacja przyroda jest unikatowa wśród Uczelni Dolnośląskich! Po ukończeniu studiów I stopnia absolwent nabywa prawo nauczania przedmiotu przyroda w szkole podstawowej. Oferujemy również możliwość modułowego kształcenia pedagogiczno-dydaktycznego. (5)

5. Absolwent będzie posiadał wiedzę, umiejętności i kompetencje z zakresu ogólnych zagadnień biologii, opartych na podstawach nauk matematyczno-przyrodniczych, pogłębione o dodatkowe umiejętności praktyczne. Na studiach I stopnia studenci odbywają bowiem 3-tygodniową praktykę zawodową. Studenci mają szansę rozwijania swoich zainteresowań oraz pogłębiania wiedzy w studenckich kołach naukowych różnych specjalności. Mogą organizować konferencje naukowe oraz realizować ciekawe projekty w ramach Nocy Biologów, Dni Mózgu oraz Krwawego Piątku. W ramach współpracy między uczelniami studenci mogą realizować część programu studiów na innych uczelniach w kraju lub za granicą bądź odbywać praktyki w zagranicznych instytucjach nieakademickich. Absolwent będzie przygotowany do pracy w laboratoriach badawczych, kontrolnych i diagnostycznych w zakresie wykonywania podstawowej analityki oraz prowadzenia podstawowych prac badawczych wykorzystujących materiał biologiczny, tj. w przemyśle, placówkach ochrony przyrody i edukacji ekologicznej, medycznych, weterynaryjnych i naukowych, muzeach i wykopaliskach archeologicznych. Absolwent będzie przygotowany do obsługi aparatury badawczej, samodzielnego rozwijania umiejętności zawodowych oraz do podjęcia studiów drugiego stopnia lub studiów podyplomowych. (6)

 Biologia na uczelni wyższej w praktyce 

Co kraj to obyczaj, co uczelnia to zwyczaj – przedstawiane tutaj informacje odnoszą się wyłącznie do własnych doświadczeń na jednym z powyższych Uniwersytetów. Jeśli ktoś ma jakieś swoje przemyślenia to zachęcam do komentowania! 

Na co dzień studiowanie biologii oznacza wysiadywanie na mniej lub bardziej ciekawych wykładach oraz obowiązkowe uczęszczanie na ćwiczenia. Ćwiczenia niekiedy prowadzone są przez tego samego nauczyciela akademickiego, z jakim ma się wykłady a niekiedy są to różne osoby. Ćwiczenia na studiach to pojęcie zbyt ogólne, bowiem wyróżnić można: ćwiczenia laboratoryjne oraz ćwiczenia audytoryjne. Te pierwsze jak sama nazwa wskazuje są ćwiczeniami, które wykonujemy sami i są to zazwyczaj różnego typu doświadczenia chemiczne, biochemiczne, molekularne (zależy od przedmiotu) czy zootomie (sekcje ciał zwierząt). Tego typu ćwiczenia wymagają przedsięwzięcia specjalnych środków ostrożności ze strony studenta, a jest to przede wszystkim zakup i noszenie ze sobą fartucha laboratoryjnego oraz rękawiczek jednorazowych. Jeśli komuś podoba się chodzenie w fartuchu, to na biologii będzie miał swoje pięć minut. Ćwiczenia audytoryjne to ćwiczenia, która odbywają się w salach, dokładnie takich samych jak te znane z liceum. Są to zazwyczaj ćwiczenia dotyczące takich przedmiotów jak genetyka, gdzie to rozwiązuje się liczne zadania genetyczne. Mogą być to też ćwiczenia z antropologii, gdzie ogląda się kości (na zasadzie: jak obejrzałeś to podaj ławkę dalej). Jak już wcześniej zostało to wspomniane obecność, która jest sprawdzana na ćwiczeniach jest obowiązkowa. W zależności od statusu uczelni przewiduje się maksymalna liczbę nieusprawiedliwionych dni, na przykład na 30 godzin ćwiczeń w semestrze z danego przedmiotu można nie być na nich 2 razy. Bardzo często ćwiczenia z danego przedmiotu są dwa razy w tygodniu, na przykład 1 godzina w poniedziałek, kolejna zaś we wtorek. Obecność na ćwiczeniach jest warunkiem koniecznym, do ich zaliczenia, czyli w praktyce do możliwości przystąpienia do egzaminu końcowego w sesji.
Zależnie od przedmiotu wykonuje się bardzo zróżnicowane ćwiczenia. Ćwiczenia wykonuje się zazwyczaj w parach lub większych zespołach osobowych. Korzysta się wtedy z podanych przez prowadzącego te zajęcia materiałów/ skryptów czy metodyk doświadczalnych. W znakomitej większości po przeprowadzonych ćwiczeniach na raz następny należy przynieść napisane przez siebie sprawozdanie/ raport – wbrew pozorom jest to też ważny punkt, aby zaliczyć. Na ćwiczeniach (gdzie cały rok podzielony jest na różne grupy, na przykład: grupa I, grupa IB itp.) pisze się także kolokwia, czyli po prostu – takie szkolne kartkówki. Z reguły są one zapowiadane z wyprzedzeniem i obejmują dany zakres materiału. Na studiach nie ma jedynek, choć jest ocena niedostateczna i jest nią dwójka, zatem zakres ocen na studiach to: 2 – 5. Kolokwia należy mieć zaliczone minimum na 3-. Znany ze szkoły plus przy ocenie (np. 4+) na studiach ma wartość 0,5 – a więc na przykład szkolne 4+ to studenckie 4,5. Minusów przy ocenie nie uwzględnia się jakościowo. Niekiedy są jeszcze tak zwane „wejściówki” a więc kolokwium, które pisze się z materiału, który dopiero będzie się analizować na ćwiczeniach.

Książki, z jakich należy korzystać podawane są z reguły przez prowadzącego wykład na jego pierwszym wykładzie. Niekiedy może być to dziesięć książek, z czego cztery dostępne są w bibliotece, a realnie korzysta się tylko z jednej. Warto także chodzić na nieobowiązkowe* wykłady i notować. Własne notatki mogą okazać się bardziej pomocne w nauce niż niejeden podręcznik. Dlaczego przy nieobowiązkowych wykładach umieściłem gwiazdkę? Może się okazać, że gdy prowadzący ujrzy małą liczbę studentów na swoim wykładzie wyda polecenie wykonania listy obecności, warto wówczas aby nasze nazwisko na niej figurowało. Prawo Murphy’ego głosi, że gdy jesteśmy na wykładzie listy nie ma, zaś gdy nas nie ma – lista jest. ☺ Na ćwiczenia laboratoryjne często polecane są do wypożyczenia/ do zakupu przewodniki, zaś na audytoryjne – zbiory zadań. Czy słynny podręcznik biologii Campbella przyda się na studia? Owszem, na niektóre przedmioty może być on niezłym pomocnikiem w nauce.

Jakie są przedmioty, gdy studiujemy biologię? Ciekawe. Inaczej trudno odpowiedzieć, ponieważ w dużej mierze zależy to od uczelni. Są przedmioty, które na różnych uczelniach różnie się nazywają, a tak naprawdę dotyczą tego samego. Na przykład, nie jest problemem nazwać przedmiot Biologia komórki na uczelni A a Cytologia na uczelni B. Mimo tych różnic wydaje się być oczywistym, że studiując biologię musimy zetknąć się z problematyką dotyczącą zoologi, botaniki, fizjologii zwierząt i człowieka, anatomii człowieka, ekologii, genetyki (zarówno klasycznej, molekularnej jak i populacji), ochrony środowiska, ewolucji czy paleobiologii. Trzyletnie studia licencjackie z biologii przypominają trzyletnią naukę biologii w szkole średniej rozłożoną na czynniki pierwsze.  To, co tak naprawdę różni te dwa etapy edukacyjne to to, że na studiach mamy możliwość przeprowadzenia doświadczeń przez samych siebie, czy możliwość skorzystania z dobrych wizualizacji tego, co dotychczas było tylko podręcznikowym tekstem. Student, to osoba, która samoczynnie i aktywnie studiuje dany problem naukowy, z jakim w danym momencie się zetknął. Na studiach, mało kto, poda nam książkę, w której będzie opisane wszystko to, czego oczekuje się na egzaminie – trzeba przede wszystkim poszukiwać i umieć korzystać z wielu źródeł, niekiedy – jednocześnie. Tematyka samych przedmiotów również jest inna na poszczególnych uczelniach. Na przykład przedmiot – mikrobiologia, na uczelni, gdzie bada się głównie mikroorganizmy pod kątem morfologicznym możemy (na ćwiczeniach) liczyć na dużą ilość preparatów, posiewów czy obserwacji. Z kolei uczelnia, która w zakresie mikrobiologii specjalizuje się w analizach genetycznych, będzie narzuć studentom w sylabusie dużą ilość informacji dotyczących właśnie genetyki bakterii. Pomiędzy jednostkami uczelnianymi, czy samymi uczelniami zachodzi ciągły przepływ wiedzy i umiejętności. Jedno jest pewne, jeśli lubimy biologię, przedmioty na uczelni nie zawiodą naszych oczekiwań. Może się zdarzyć oczywiście, że jeden przedmiot będzie dla nas łatwy, bo z liceum w tej kwestii wynieśliśmy dużą wiedzę przez co odbierzemy go na studiach jako mało odkrywczy, za to drugi przedmiot nie będzie nam dawał spać po nocach. Studiowanie biologii na pewno jest ciekawe i wiążę się z poznawaniem naprawdę niezwykle ciekawego świata organizmów żywych. Faktem natomiast jest to, że przedmiotów jest dużo. W każdym semestrze są inne przedmioty, nie tak jak w szkole, gdzie dane przedmioty były przez cały rok (czy nawet przez 3 lata).

Pytanie specjalne: czy na studiach biologicznych jest matematyka? 

Jest, musi być, tak samo jak fizyka (lub/i biofizyka). Matematyka opisuje nam otaczający nas świat, no nie da się, wyrazić wielu procesów biologicznych nie posługując się zależnościami matematyczno – fizycznymi. Sama statystyka, jest niezmiernie istotna w biologii, chociażby w genetyce populacji. Nie da się napisać jakiejkolwiek pracy dyplomowej nie umieszczając tam wyników swoich analiz/ badań, które bardzo często opierają się na liczbach. Nauczenie matematyki na poziomie szkoły wyższej powinno było zawierać (i zawiera) elementy macierzy, pochodnych oraz całek. Do tego dochodzi jeszcze statystyka matematyczna. Dla pocieszenia mogę dodać, że jest ona tylko jeden semestr.

Przykłady przedmiotów, na kierunku biologia, w okresie 3 letnim na jednym z Uniwersytetów. 

Perspektywy

Przypomnijmy, że studiowanie takiego kierunku jak biologia wygląda następująco: najpierw chodzimy na trzy letnie studia licencjackie – studia takie, zwane także studiami I – stopnia, kończą się pracą dyplomową, tu: pracą licencjacką. Po obronieniu swojej pracy mamy tytuł licencjata. Kończąc swoją przygodę ze studiowaniem na tym etapie faktycznie nie mamy wielu możliwości na obecnym rynku pracy. Oczywiście możemy próbować swoich sił w udzielaniu korepetycji, poszukać płatnego stażu, jednak nie jest to zbyt perspektywiczne. Teoretycznie tytuł licencjata oznacza wyższe wykształcenie, choć studia licencjackie zwane są zawodowymi. W praktyce jednak rzadko kiedy studenci poprzestają na trzech latach nauki, zwykle chcą zdobyć dyplom magistra. Coraz częściej wybierają układ: trzyletnie studia licencjackie plus dwuletnie magisterskie uzupełniające (7). Znakomita większość studentów nie poprzestaje na etapie licencjata i udaje się na studia II-go stopnia, czyli na dwu letnie studia magisterskie. Magistrzy i licencjaci mają inną pozycję na rynku. Bardzo często licencjat jest traktowany jako wykształcenie wyższe niepełne, chociaż prawnie tak nie jest, bo jest to wykształcenie wyższe zawodowe (8).
Idąc na studia II-go stopnia w zakresie studiów biologicznych należy liczyć się z wyborem określonej specjalizacji. Na przykład możemy studiować: biologię sądową, biologię człowieka czy też biologie analityczną. Istnieje także możliwość wyboru specjalności nauczycielskiej (jeszcze na studiach I – go stopnia), która daje nam pełnoprawne możliwości nauczania w jednostkach oświaty.
Specjalność biologia sądowa (na II stopniu studiów) przygotowuje do współpracy z lekarzami medycyny sądowej oraz prokuratorami i policją w zakresie wykonywania ekspertyz w oparciu o materiał biologiczny dla potrzeb wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania.  Absolwenci nabędą umiejętności prawidłowego wykonywani, ekspertyzy sądowej, samodzielnego pozyskiwania materiału biologicznego w miejscu zdarzenia i odpowiedniej jego interpretacji, oznaczania materiału biologicznego, rozpoznawania gatunków prawnie chronionych, przeprowadzania analiz genetycznych. Specjalność biologia analityczna pozwala, aby absolwent posiada umiejętności wykonania analiz ilościowych i jakościowych w zakresie niezbędnych do wyjaśnienia zjawisk i procesów biologicznych. Zna bezpieczne sposoby postępowania z odczynnikami. Dzięki poznaniu różnorodnych technik analitycznych i umiejętności obsługi aparatury badawczej jest przygotowany do pracy doświadczalnej w naukach biologicznych. Absolwent zna także możliwości wykorzystania materiału biologicznego w medycynie, rolnictwie, przemyśle i ochronie środowiska. Umiejętności te może wykorzystywać pracując w różnego rodzaju laboratoriach i instytucjach kontrolnych (niezależne, certyfikowane), służbach medycznych i weterynaryjnych oraz dla przemysłu (zwłaszcza, rolno-spożywczego) i rolnictwa.

Możemy także podjąć się studiów doktoranckich, czyli studiów III – go stopnia, po których uzyskujemy tytuł doktora. Praca wówczas, jest dla nas praktycznie wszędzie. Istnieje możliwość pozostania na uczelni, czyli praktyka naukowca. Możemy stale rozwijać swoją wiedzę wchodząc to kolejno na co raz wyższe stopnie rozwoju zawodowego. Oczywiście żadna praca nie jest łatwa, tak samo i pozostanie na uczelni wiążę się z ciągłą pracą, pisaniem licznych artykułów no i poszerzania swojej wiedzy i kompetencji we własnym zakresie. Bardzo często nasze plany ogranicza brak pieniędzy ze strony uczelni, przez co nasze badania czy projekty muszą spełznąć na niczym, przynajmniej na jakiś czas. Istnieje także Polska Akademia Nauk, która w swojej hierarchii zawiera na przykład wydział Nauk Biologicznych i Rolniczych czy wydział Nauk Medycznych. Na każdy z wydziałów składa się szereg instytutów, na przykład Instytut Genetyki Człowieka PAN. Jeśli jesteśmy dość ambitni i wytrwali możemy w przyszłości zostać członkiem Rady Naukowej PAN i spełniać swoje zainteresowania a także służyć innym.

***

Sebastian Karczmarczyk | 2017 

A i pamiętajmy, że jeśli sami nie możemy znaleźć pracy, to zawsze sami możemy stworzyć nowe miejsca pracy! ☺

TUTAJ można wyszukać i porównać wybrany przez siebie kierunek studiów.

Źródła:

(1) http://www.racjonalista.pl/index.php/s,38/d,4/t,40287
(2) http://www.up.lublin.pl/kierunek-biologia/
(3) http://www.biologia.uj.edu.pl/studia-i-stopnia
(4) http://www.biol.uw.edu.pl/pl/files/docs/kier_studiow/KS_KRK_Biologia_1_stopien_121203.pdf
(5) http://www.biologia.uni.wroc.pl/pl/page/studia/Studia-stacjonarne-I-stopnia
(6) http://biology.ug.edu.pl/rekrutacja/studia/kierunki_studiow/20172018/biologia-stacjonarne-i_stopnia
(7) http://www.se.pl/wiadomosci/polska/studia-licencjackie-czy-magisterskie_60399.html
(8) http://www.se.pl/wiadomosci/polska/studia-licencjackie-czy-magisterskie_60399.html

Kontakt:  PRZEJDŹ DO KONTAKTU