Wielkie życie w kropli wody

0 1 719

WIELKIE ŻYCIE W KROPLI WODY

 

Czym jest woda?

Woda- mieszanina tlenu i wodoru, bezbarwna, bezwonna, niezbędna do życia każdego nawet najmniejszego organizmu. To wie każdy. Ale czy na pewno wiemy co się kryje w wodzie?

Co żyje w wodzie?

Zwierzęta bezkręgowe występują zarówno w toni wodnej, jak i na dnie.

Zwierzęta te w różny sposób przystosowały się do życia w każdym z tych środowisk. Ze względu na miejsce ich bytowania wyróżniamy sześć grup zespołów ekologicznych:

Plankton- to zespół organizmów najczęściej o drobnych rozmiarach, roślinnych zwanych fitoplanktonem i zwierzęcych zwanych zooplanktonem. Unoszą się one swobodnie w wodzie. Często występuje zjawisko cyklomorfozy czyli zmiany kształtu i wielkości ciała w ciągu roku. Aby podzielić plankton ze względu na ich wielkość często stosuje się następującą terminologię:

  • ultraplankton  (0,0005-0,005mm)
  • nanoplankton (0,005-0,06mm)
  • mikroplankton (0,06-0,5mm)
  • mezoplankton (0,5-1,0mm)
  • makroplankton (1-10mm)
  • megaplankton (10mm-95mm)

Organizmy planktonowe mają specjalne przystosowania do życia w toni wodnej, np. poprzez zmniejszenie ciężaru ciał a w stosunki do jego powierzchni czy obecność wodniczek gazowych.

Nekton- są to organizmy dość duże w porównaniu do planktonu, swobodnie poruszają się w wodzie w sposób czynny.

Bentos – zwierzęta zaliczanie do tej grupy żyją na dnie środowiska wodnego. W ich skład wchodzą zarówno zwierzęta, jaki i rośliny.

Peryfiton – to zespól drobnych organizmów, głównie bakterii oraz organizmów roślinnych i zwierzęcych. Ich środowisko życia to różnego rodzaju podłoża stałe w środowisku wodnym.

Psammon- organizmy, które żyją wilgotnych piaskach lub w piaskach przez wodę zalewanych. Należy do nich wiele bakterii, pierwotniaków, nicieni, glonów oraz wirki.

Jakie organizmy zasiedlają wody?

PIERWOTNIAKI– są to organizmy mikroskopijne, jednokomórkowe wyposażone w specjalne organelle komórkowe. Spełniają one najważniejsze funkcje życiowe takie jak poruczanie się, pobieranie pokarmu, oddychanie, wydalanie produktów metabolizmu oraz rozmnażanie się. Najczęściej zamieszkują one wody słodkie oraz słone. Zdarzają się również pierwotniaki zamieszkujące torfowiska, nadwodne piaski i organizmy żywe. Znajdziemy je również w wodach podziemnych.

    Budowa ciała

Komórka pierwotniaków składa się z cytoplazmy (jak w każdej komórce) oraz z jądra komórkowego. Zazwyczaj pokryta jest błoną plazmatyczną.

     Odżywianie

Pierwotniaki cudzożywne mogą odżywiać się poprzez:

  • otaczanie cząstek pokarmu plazmą ciała,
  • osadzanie się na powierzchni zdobyczy i wsysanie jej przez otwór gębowy,

Pierwotniaki samożywne pozyskują substancje pokarmowe w procesie fotosyntezy.

Do trawienia pokarmów pierwotniakom służą wodniczki pokarmowe (wakuole).

Rozmnażanie

Rozmnażają się głównie przez podział komórki choć zdarzają się  osobniki rozmnażające się płciowo.

Ruch

Do aktywnego ruchu służą im rożnego rodzaju wici, rzęski czy nibynóżki.

Znaczenie

Przede wszystkim są pokarmem dla wielu zwierząt . Mają duże znaczenie w obiegu materii. Potrafią oczyszczać wody, tworzą pokłady skał wapiennych. Niestety niektóre pierwotniaki wywołują groźne choroby, takie jak śpiączka afrykańska wywołana przez świdrowca gambijskiego, toksoplazmozę wywołaną przez toksoplazmę czy malarię wywołaną, którą wywołuje zarodziec malaryczny.

 

Pierwotniaki dzielimy na:

  • wiciowce
  • pełzakowce
  • orzęski

 

Wiciowce (łac. Mastigota)- pierwotniaki te przez całe życie poruszają się za pomocą jednej lub wielu wici. Wśród wiciowców możemy dokonać podziału na wiciowce zwierzęce lub wiciowce roślinne.

Przedstawiciele:

  • Euglena zielona
  • Wiciowiec kołnierzykowaty
  • Świdrowiec

 

Pełzakowce- można je rozpoznać po nieregularnym kształcie. Aby się poruszyć przelewa plazmę.

Ruch ten można zobrazować na przykładzie ameby:

ameba

Przedstawiciele:

  • Ameba
  • Promienica
  • Pełzak błotny

Orzęski- w przeciwieństwie do pełzakowców ma regularny, wyraźnie określony kształt ciała. Na obrzeżach ich ciała umieszczone są rzęski dzięki którymi poruszają się. Rzęski nie tylko służą jako organ lokomocji. Znajdują się również wokół aparatu gębowego co pomaga w łapaniu pokarmu.

Przedstawiciele:

  • Pantofelek ogoniasty
  • Trębacz
  • Wirczyk

WROTKI- organizmy niezwykle drobne. Żyją przede wszystkim w wodach słodkich a także w słonych. Można też spotkać organizmy żyjące na lądzie w środowisku wilgotnym.

Przedstawiciele:

  • Filina Longiseta
  • Polyarthra
  • Keratella

Budowa ciała

Ich rozmiar nie przekracza 8mm, jednak większość wrotek osiąga rozmiary od 150 do 300 µm. Kształt ich ciała może być obły, spłaszczony grzbietowo- brzusznie, tarczowaty lub kulisty. U wrotka często możemy wyodrębnić głowę, tułów i nogę. W odcinku głowy mieści się typowy dla wrotków aparat wrotny, co umożliwia im  poruszanie się w charakterystyczny sposób.

Odżywianie

Prawie wszystkie wrotki są wszystkożerne, niektóre są drapieżnikami, a jeszcze inne roślinożercami.

 

Rozmnażanie

Wrotki są rozdzielnopłciowe z wyraźnym dymorfizmem płciowym.

Samce są dużo mniejsze od samic, mają także wiele słabo rozwiniętych narządów.

Ruch

Mogą się poruszać pełzając, pływając lub prowadzić osiadły tryb życia.

Ruch umożliwia aparat wrotny umieszczony w odcinku głowy, nogi lub przydatki jak, np. u Polyarthry. W każdym przypadku jest to ruch śrubowy.

Poruszają się dość szybko.

Występowanie

Schemat przemieszczania się wrotków

Wrotki żyją we wszystkich typach wód śródlądowych. Są składnikiem zarówno planktonu, bentosu jak i psammonu.

WIOŚLARKI- zaliczane są do nich małe skorupiaki. Zamieszkują głównie wody słodkie, lecz zdarzają się gatunki zamieszkujące wody słone.

Przedstawiciele:

  • Acroperus
  • Pleuroxus
  • Eurycercus

Budowa ciała

Ciało jest otoczone dwuklapkowym, przezroczystym pancerzem, tzw. Karapaksem. Pancerz ten pokrywa całe ciało z wyjątkiem głowy.

Na głowie znajdują się dwie pary czułków. Pierwsza para jest pokryta czułymi włoskami co odpowiada za orientację, natomiast druga para służy do poruszania się. Wioślarki mają od czterech do sześciu odnóży tułowiowych  pokrytych licznymi szczecinkami. Służą jak narządy oddechowe oraz narządy pomocnicze w zdobywaniu pożywienia. W ciągu roku występuje cyklomorfoza.

 

 

Przebieg cyklomorfozy

Rozmnażanie
Wioślarki są rozdzielnopłciowe. Występuje przemiana pokoleń.  Jaja znajdują się w komorze lęgowej w której przez pewien czas po wylęgnięciu  przebywają młode. Wioślarka może mieć od 2 do nawet 100 jaj. Długość życia wioślarek waha się miedzy 26 a 108 dniami.

 

Odżywianie

Wioślarka z widocznymi jajami w komorze lęgowej

Większość wioślarek odżywia się filtracyjnie. We wnętrzu

ciała wioślarek znajduje się

specjalny układ szczecinek oraz

sit w którym woda zostaje

oddzielona od pokarmu. Dla ciekawostki „oczko sita”  wioślarek ma wielkość rzędu 1-2µm. Po tym procesie pokarm za pomocą szczecinek  trafia do otworu

gębowego. Tempo filtracji w dużym stopniu zależy od

rozmiaru wioślarki oraz z temperatury wody.

Schemat filtracyjnego odżywiania się rozwielitek

Drapieżne wioślarki chwytają swoje zdobycze za pomocą odnóży i czułek.

Ruch

Wioślarki poruszają się unosząc za pomocą drugiej pary czułków. Najpierw unoszą się ku górze, następnie lekko spadają. Wykonują ten ruch nieprzerwanie.


Ruch rozwielitek

Występowanie

Występują głównie w wodach słodkich- w wysychających zbiornikach , stawach, jeziorach itd. Ich liczebność może dojść nawet do 1000 osobników w 1 dmwody.

Znaczenie

Stanowią pokarm dla wielu gatunków ryb planktonożernych. Są używane jako biotesty do badań stężenia pestycydów oraz toksyczności ścieków przemysłowych. Suszone są stosowane jako pokarm dla ryb akwariowych.

Hodowla i obserwacja mikroskopijnych organizmów wodnych

Hodowla została założona 19.05.12r.

Do jej otworzenia potrzebowałem dwóch przezroczystych naczyń oraz garści trawy. No i co najważniejsze do obserwacji potrzebny był mikroskop.

Do naczyń włożyłem trawę i zalałem ją wodą i postawiłem w ciepłym miejscu.

Próbka kontrolna wody wykazała, że nic w tej wodzie się nie znajduje (mowa tu oczywiście o mikroorganizmach).

Po około czterech tygodniach zauważyłem zmianę koloru wody z przezroczystej na ciemny brązowy. Hipoteza jak mi się nasunęła była jednoznaczna, pojawiły się pierwsze, mikroskopijne organizmy wodne.

Oto co „znajdowało” się w tej wodzie:

Do obserwacji obraz został powiększony  300 razy. Aby uzyskać powyższe zdjęcia użyłem kamery mikroskopowej.

Jakie to gatunki organizmów?

To pytanie nasunęło mi się po wykonaniu tych zdjęć.

Sądzę, że są to pierwotniaki zaliczane do orzęsków i wiciowców.

Na pierwszym można dostrzec okazałego pierwotniaka Spirostomum Ambiguum,

a poniżej grupę euglen zielonych.  Na każdym kolejnym zdjęciu widniej choć jeden przedstawiciel tej grupy.

Bibliografia:

  • Anna Stańczykowska- „Zwierzęta bezkręgowe naszych wód”
  • Igor Jan Rybak- „Przewodnik do rozpoznawani niektórych bezkręgowych zwierząt słodkowodnych”
  • M. Jefimow, M. Sęktas- „Puls życia”

Maksymilian Sito

„Wzorowy uczeń”

 Praca zdobyla II miejsce w konkursie Wiosny’2012 Portalu Naukowego Biomist

Oceń ten post
Subscribe
Powiadom o
guest

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
0
Masz przemyślenia? Napisz komentarz!x