Gady – zwierzęta zmiennocieplne
Rząd: Tekodonty (†Thecodontia)
Rząd: Krokodyle (Crocodilia)
Rząd: Pterozaury (†Pterosauria)
Rząd: Dinozaury ptasiomiednicze (†Ornitischia)
Rząd: Zauropterygie (†Sauroterygia)
Rząd: Rynchocefale (Rhynchocephalia)
- Gady to zwierzęta zmiennocieplne, do współcześnie żyjących zaliczamy: hatterie, jaszczurki, krokodyle, węże, żółwie.
- Ich przodkami są płazy. Najstarszym przedstawicielem gadów był kaptorynomorf.
- W karbonie podzieliły się na synapsydy i zauropsydy.
Budowa i funkcje życiowe gadów
Budowa zewnętrzna i szkielet
- Skóra sucha i zrogowaciała – nie przepuszcza gazów, pokryta łuskami. Mogą też występować skostnienia skórne.
- Brak gruczołów śluzowych. Gruczoły zapachowe i jadowe.
- Mogą przebywać w środowisku hipotonicznym, mogą przebywać w wodach słodkich.
- Palce mają pazury. W szkielecie jest mało elementów chrzęstnych. Żebra z mostkiem tworzą klatkę piersiową.
- Czaszka składa się z trzewioczaszki i mózgoczaszki. Jest w pełni ruchoma, bo ma dwa pierwsze kręgi: dźwigacz i obrotnik.
Układ pokarmowy
- Gęba: niezróżnicowane zęby; długi, u wężów i jaszczurek rozdwojony język.
- Nie potrzebują wiele jedzenia, gdyż wolno jej trawią.
- Większość gadów specjalizuje się w drapieżnictwie.
Układ oddechowy
- Płuca gąbczaste mają dużą powierzchnie wymiany gazowej, a dzięki klatce piersiowej wentylacja płuc jest sprawniejsza.
- U niektórych wykształciło się podniebienie, które pomaga w oddychaniu.
Układ krwionośny
- Serce składa się z 3 części, w komorze pojawiła się niepełna przegroda, która zapewnia niemieszanie się krwi (krokodyle mają serce czteroczęściowe).
Układ nerwowy i narządy zmysłów
- Oczy osłonięte trzema powiekami: dolną, górną i migotką. Oko ciemieniowe reaguje na promienie świetlne, w oku występują czopki i pręciki, wiele gadów odróżnia barwy, daltonistami są węże.
- Silniejszy rozwój mózgu, na którym pojawiła się kora nowa.
- Akomodacja poprzez dociskanie soczewki do twardówki.
- Mają jedną kostkę słuchową (strzemiączko) oraz czasem błonę bębenkową. Żółwie, hatterie i węże nie mają tych narządów – są głuche.
- Narządy Jacobsona znajdują się na języku, są zaopatrzone w receptory chemiczne.
Układ wydalniczy
- Układ wydalniczy – zanercza nie mają orzęsionych otworków.
- Moczowody uchodzą do pęcherza moczowego i kloaki.
Rozmnażanie się i rozwój gadów
- Zapłodnienie wewnętrzne. Zapłodnienie ma miejsce w jajowodach. Zarodek chroniony jest błonami płodowymi, które dodatkowo zapewniają odpowiednie mikrośrodowisko.
- Owodnia chroni zarodek, gdyż otacza go i wypełniona jest płynem. Kosmówka wyściela skorupę od wewnątrz. Omocznia gromadzą się produkty przemiany materii.
- Gazy potrzebne do wymiany gazowej dostają się do wnętrza jaja przez pory w skorupie.
- Narząd kopulacyjny samca to prącie wychodzące z kloaki. Końcowy odcinek jajowodu (którym podążają plemniki) to gruczoł skorupkowy.
- Niektóre jaszczurki i węże są jajożyworodne.
- W odróżnieniu od innych gadów krokodyle opiekują się potomstwem.
Przegląd i znaczenie gadów
- Gady to pierwsze kręgowce – owodniowce.
- Wszystkie są chronione.
- Z rynchocefali do dziś przetrwałą tylko reliktowa hatteria.
Artykuł powstał na podstawie:
Biologia klasa 1. OPERON, zakres rozszerzony, Gdynia 2005
W końcu spotkałam jakąś porządną stronę !