Kolba kulista

KOLBA KULISTA

Kolba kulista, zwana też kolbą okrągłodenną, jest jednym z najczęściej używanych naczyń. Jak nazwa wskazuje, ma kształt kuli, ma rurkę, czyli szyjkę. Kolby takie mogą mieć różną pojemność, są i kolby na 5 ml i na 5 litrów, choć najczęściej używane są kolby na 500 ml, 250 ml i 100 ml.
Obecnie kolby są najczęściej wykonane ze szkła boro-krzemianowego, które charakteryzuje się dość wysoką odpornością mechaniczną, zwłaszcza przy nagłych zmianach temperatury.
Jakie jest zastosowanie najprostszych kolb kulistych, czyli kolb z jedną krótką szyjką?

1. Do przeprowadzania reakcji chemicznych – kolby takie są zwykle wykonywane z grubego szkła, dzięki temu i dzięki kulistemu kształtowi znoszą one dobrze duże różnice temperatur i duże różnice ciśnień, na skutek czego można w nich prowadzić reakcje zarówno w warunkach próżniowych, jak i wysokiego nadciśnienia.
2. Do destylacji – w kolbie umieszcza się roztwór, który ma być poddany destylacji; kolby te posiadają tylko jedną szyję zakończoną szlifem i są wykonywane z cieńszego szkła niż kolby reakcyjne, po to, aby łatwiej je było ogrzewać. Oprocz typowo kulistych kolb do destylacji używane są tez kolby okrągłodenne gruszkowe, czyli o kształcie przypominającym nieco gruszkę.
3. Jako odbieralniki podczas destylacji – zarówno próżniowej jak i destylacji pod ciśnieniem atmosferycznym. Te pierwsze musza być wykonane z grubszego szkła. Służą do zbierania produktów destylacji. Odbieralnikiem podczas destylacji pod ciśnieniem atmosferycznym może być również kolba płaskodenna okrągłościenna (tzw. kolba florencka) lub kolba płaskodenna stożkowa, o których napiszę w artykule „Kolby płaskodenne”.
4. Do krystalizacji – w kolbie kulistej ogrzewamy substancję krystalizowaną i rozpuszczalnik, celem otrzymania roztworu.

Na powyższym zdjęciu widzimy proste kolby kuliste o różnej objętości oraz kolbę gruszkową, stosowaną jako kolba destylacyjna.

Inne rodzaje kolb kulistych:
Kolby kuliste mogą być wyposażone w dodatkowe elementy, pozwalające na inne, niż opisano powyżej, zastosowanie:
1. Kolba kulista z długą szyjką – znajduje zastosowanie w destylacji z parą wodną. Taką kolbę, w wersji mini, jedną ze szlifem, drugą bez szlifu, widzimy na poniższym zdjęciu po prawej.

2. Kolba gruszkowa – wspomniałam o niej wyżej, jest stosowana jako kolba destylacyjna.
3. Kolba Claisena – ma długą szyjkę z boczną rureczką. Poprzez tą rureczkę podłącza się chłodnicę, zatem taka kolba stosowana jest do destylacji pod ciśnieniem atmosferycvznym. Zamiast kolby Claisena można użyć kolbę kulistą i nasadkę Claisena, o której napiszę innym razem.
4. Kolba próżniowa Claisena – ma dwie szyje, jedna z nich jest prosta, od niej odchodzi druga szyjka, a od drugiej dopiero rureczka boczna, do której dołącza się chłodnicę destylacyjną.
5. Kolby sulfonacyjne, które składają się z dwóch części: okrągłodennego naczynia i kapelusza z szyjami; kapelusz łączy się z naczyniem poprzez płaski szlif kołnierzowy, podobnie jak to ma miejsce w eksykatorach
6. Kolba Schlenka – jest to kolba o kształcie kulistym lub zbliżonym do probówki, zwykle jednoszyjna, zaopatrzona w boczny kran z oliwką; kran ten umożliwia łatwe łączenie kolby z linią próżniowo-azotową, poprzez wąż laboratoryjny i prowadzenie reakcji bądź w próżni, bądź też w atmosferze azotu. Kolbę taką widzimy na zdjęciu poniżej:

7. Kolby z kilkoma szyjkami – pozwalają na przeprowadzanie kilku czynności jednocześnie.:

Zamiast kolby kulistej z kilkoma szyjkami można użyć kolbę kulistą z jedną szyjką, na którą nakłada się nasadkę kilkudrożną.