Jestem studentką pierwszego roku biologii. W pierwszym semestrze moich studiów zapoznałam się bliżej z nauką o pięknej nazwie – botaniką. Wkroczyłam niepewnie na nieznany mi grunt. Poczułam się jak podróżnik – odkrywca. Najpierw poznałam budowę i funkcjonowanie komórki roślinnej, później histologię oraz organogenezę roślin. Po ciężkiej sesji zdecydowałam się kontynuować tę przygodę. W drugi semestr wkroczyłam trochę pewniej, ale wciąż z pewną nutką strachu. Rozpoczęłam kolejną podróż – tym razem o nazwie „systematyka”. Wyprawa zakończona pewnego rodzaju sukcesem – oceną pozytywną oraz romansem z pewną rodziną roślin, której poświęcę swój artykuł.
Rodzina Solanaceae, czyli psiankowate obejmuje około 2900 gatunków. W Polsce występuje 16 gatunków z 9 rodzajów. Są to rośliny zielne lub zdrewniałe. Liście na łodydze ułożone są skrętolegle. Mogą być one proste, złożone lub pośrednie (jak u ziemniaka i pomidora). Budowa pędu jest często bardzo skomplikowana. Kwiaty są pięciokrotne, obupłciowe, przeważnie o symetrii promienistej. Płatki korony są zrośnięte. Przeważnie występuje 5, 4 lub 2 pręcików, które są przyrośnięte do korony. Słupek składa się z dwóch zrośniętych owocolistków.
Owocem może być jagoda (jak u pomidora Lycopersicon) lub torebka (na przykład tytoń szlachetny Nicotiana tabacum).
Czytając powyższy akapit pewnie się zastanawiacie co takiego jest fascynującego w tej rodzinie, że poświęcam jej swój, jak i Wasz czas. Zaintrygował mnie fakt, że w obrębie Solanaceae występują rośliny, które posiadają związki chemiczne o ciekawych właściwościach. Zastanawialiście się czemu nie można jeść zielonkawych bulw ziemniaka? Wiecie może skąd pozyskuje się atropinę – substancję wykorzystywaną w okulistyce? Słyszeliście może kiedyś o wilczej jagodzie? Nie? Zatem zapraszam do dalszej lektury.
Ziemniak to bardzo częsty gość naszych talerzy. Można z niego zrobić tyle wspaniałych potraw. Frytki,
Atropina to związek organiczny z grupy alkaloidów. Występuje naturalnie w roślinie o nazwie pokrzyk wilcza
„To cię zniszczy jak bieluń, lekarze nie pomogą!” – to jeden z wersów piosenki „Niech płoną” autorstwa znanego rapera, występującego pod pseudonimem Słoń. Czym jest bieluń i co oznacza „lekarze nie pomogą”? Już tłumaczę! Bieluń, czyli Datura jest rodzajem bylin oraz niewielkich drzew z rodziny Solanaceae. Podobnie jak Solanum tuberosum, czy Atropa belladonna, bieluń posiada związki organiczne takie jak: atropina, czy hioscyjamina. Podobnie jak w przypadku pokrzyku wilczej jagody wyciągi z tej rośliny są wykorzystywane w
medycynie. Jednakże, tak jak większość przedstawicieli Solanaceae bieluń ma inne oblicze. Właściwości tej rośliny zostały poznane już w czasach prahistorycznych. Związki w niej zawarte wykazują działanie
psychoaktywne. Nasiona Datury są palone przez wyznawców hinduizmu, a także buddystów. Bieluń wywołuje u nich halucynacje. W dużych dawkach, substancje zawarte w tej roślinie powodują śmierć.
Nicotiana tabacum – nawet osoba nie znająca łaciny jest w stanie domyśleć się, o jaką roślinę chodzi. Ale dla pewności – Nicotiana tabacum, czyli tytoń szlachetny. Każdy z nas kojarzy wiele wyrobów tytoniowych, które są
Wybrałam czterech według mnie najciekawszych pod względem właściwości przedstawicieli rodziny psiankowatych. Innymi przedstawicielami, którzy są nam dobrze znani, są chociażby: pomidor Lycopersicon, papryka Capsicum, mandragora Mandragora, czy lulek Hyoscyamus. Pisząc te pracę opierałam się na systematyce roślin zaproponowanej przez Linneusza. Celem mojego artykułu było przedstawienie zarówno pozytywnych, jak i negatywnych aspektów roślin z rodziny Solanaceae, która ma ogromne znaczenie w rolnictwie oraz medycynie.
Źródła: http://delta-intkey.com/angio/www/solanace.htm [wejście z dnia 19.06.15]
Encyklopedia wydawnictwa PWN, Notatki z ćwiczeń, Zdjęcia roślin Wikipedia