PODWZGÓRZE (płat tylny przysadki)
– WAZOPRESYNA
Działanie: zmniejsza ilość wody w moczu
Niedoczynność: powoduje moczówkę prostą (dużo wydalanego moczu)
Nadczynność: wodne opuchlizny tkanek
– OKSYTOCYNA
Działanie: pobudza skurcze mięśni gładkich macicy i wydzielanie mleka
– HORMONY HAMUJĄCE I POBUDZAJĄCE PRZYSADKĘ
Działanie: regulują wydzielanie hormonów przysadki
1-LIBERYNA
Działanie: hormony pobudzające do wydzielania hormonów tropowych
2-STATYNA
Działanie: hormony hamujące wydzielanie hormonów tropowych przez przysadkę
*Liberyna i statyna działają antagonistycznie.
PRZYSADKA MÓZGOWA (płat przedni)
– SOMATOTROPINA (hormon wzrostu)
Działanie: pobudza wzrost, reguluje metabolizm
Niedoczynność: u dzieci – powoduje karłowatość
Nadczynność: u dzieci – gigantyzm (ciało jest proporcjonalne do narządów), u dorosłych – akromegalia (ciało jest nieproporcjonalne do narządów, np. przerost nadgarstków, kości stępu, żuchwy, kości policzkowych, łuki brwiowe)
– HORMONY TROPOWE
Działanie: pobudzają czynności tarczycy, kory nadnerczy i gonad
Niedoczynność i nadczynność: są odpowiednio do siebie podobne: tarczycy, kory nadnerczy albo gonad
– PROLAKTYNA
Działanie: pobudza do produkcji mleka w okresie karmienia
SZYSZYNKA (pozostałość po oku ciemieniowym)
– MELATONINA
Działanie: reguluje dojrzewanie biologiczne i sen (kontrola: rytm dobowy; dzień i noc)
Niedoczynność: powoduje opóźnienie dojrzewanie płciowego
Nadczynność: powoduje wcześniejsze dojrzewanie płciowe
TARCZYCA
– TYROKSYNA
Działanie: zawiera jod, powoduje wzrost tempa metabolizmu i powstanie ATP
Niedoczynność: u dorosłych – owocuje wolem i obrzękami
Nadczynność: objawia się uczuciami gorąca i nadmiernym poceniem się, a także chorobą Basedowa (nadmierna potliwość)
– TRÓJJODOTYRONINA
Działanie: działa jak tyroksyna
Niedoczynność: u kobiet powoduje przerost wola na zewnątrz, u mężczyzn do wewnątrz, a także kretynizm – wada wrodzona, objawy: karłowatość i niedorozwój umysłowy
Nadczynność: choroba Basedowa
– KALCYTONINA
Działanie: kontroluje poziom wapnia we krwi
PRZYTARCZYCA
– PARATHORMON
Działanie: działa antagonistycznie do kalcytoniny
Niedoczynność: niski poziom wapnia we krwi, nadmierna pobudliwość nerwowa
Nadczynność: wysoki poziom wapnia we krwi, łamliwość kości
GRASICA
– TYMOZYNA
Działanie: obniża poziom odporności
NADNERCZA (2 składowe)
- KORA
– KORTYKOSTEROIDY (kortyzol, kortyzon)
Działanie: kontrolują gospodarkę jonową, regulują przemiany białek, wpływają na gospodarkę wodną
Niedoczynność: choroba Addisona, wszystkie choroby
Nadczynność: choroba Cushinga
– GLIKOKORTYKOIDY (kortyzol)
Działanie: regulują metabolizm związków organicznych
Nadczynność: obniżenie odporności
– MINERALOKORTYKOIDY (aldosteron)
Działanie: regulują gospodarkę wapnia i potasu oraz gospodarkę wody
Niedoczynność: choroba Addisona
Nadczynność: choroba Cushinga
- RDZEŃ
– ADRENALINA ORAZ NORADRENALINA
Działanie: podwyższają ciśnienie krwi, tempo metabolizmu oraz stężenie cukru we krwi
GRUCZOŁY:
- JĄDRA
– ANDROGENY (testosteron)
Działanie: odpowiada za rozwój drugorzędnych cech płciowych, popęd płciowy, spermatogeneza
Niedoczynność: powoduje wysoki głos, brak owłosienia na twarzy, niemęska budowa ciała, zaburzenia płodności
- JAJNIKI
– ESTROGENY (estradiol)
Działanie: odpowiadają za rozwój cech płciowych, popęd płciowy, regulację cykli menstruacyjnych
Niedoczynność: męska budowa ciała, zaburzenia popędu płciowego i płodności
– PROGESTERON
Działanie: odpowiada za podtrzymanie ciąży
Niedoczynność: może spowodować poronienie
