Ciekawe pytania z biologii
Poniższy artykuł zawiera listę interesujących problemów dotyczących zjawiska życia i żywych organizmów, a w szczególności ich różnorakich przystosowań. Pytania są celowo pozostawione bez odpowiedzi. Autor chętnie pozna poważne propozycje Czytelników. Najciekawsze zostaną być może kiedyś opublikowane.
- Zadaniem ściany komórkowej jest utrzymywanie kształtu komórki i niedopuszczenie do rozerwania jej przez napływającą do środka wodę poprzez błonę komórkową, co ma miejsce w środowisku o niższym stężeniu osmotycznym niż wnętrze komórki. Ten pożyteczny wynalazek występuje u bakterii, grzybów, roślin – ale nie u zwierząt. Aby nie ulec rozerwaniu przez napływającą wodę, komórki zwierzęce wypompowują jej nadmiar, tracąc na to cenną energię. Sztywna ściana komórkowa byłaby wynalazkiem o wiele prostszym i bardziej opłacalnym. Dlaczego wbrew takim oczywistym korzyściom nie spotykamy jej w świecie zwierząt?
- Większość roślin jest obupłciowa, natomiast większość zwierząt – rozdzielnopłciowa. Co jest przyczyną takiego zróżnicowania?
- Wśród niższych zwierząt występują pasożyty mające skomplikowany cykl rozwojowy, połączony ze zmianą żywicieli. Aby zapewnić sobie przetrwanie, pasożyty muszą produkować olbrzymie ilości jaj, gdyż dokończenie tak skomplikowanego cyklu rozwojowego zdarza się bardzo rzadko i znakomita większość jaj i larw ginie, nie znalazłszy odpowiednich warunków do rozwoju. Jaki jest więc sens biologiczny istnienia pasożytów, które do swojego rozwoju wymagają różnych gatunków żywicieli, do tego w odpowiedniej kolejności?
- Jak głosi wiedza potoczna, spośród 6 tradycyjnych gromad kręgowców krągłouste, ryby, płazy, gady, ptaki na ogół składają jaja, natomiast ssaki rodzą żywe młode. W rzeczywistości wśród poszczególnych gromad kręgowców znajdują się zarówno gatunki jajorodne, jak i żyworodne (ew. jajożyworodne). Żyworodnymi rybami są niektóre rekiny, płazami – salamandry, żyworodnym gadem, jak sama nazwa wskazuje, jest jaszczurka żyworodna, zaś dziobak, przedstawiciel ssaków, jest jajorodny, inaczej niż zdecydowana większość przedstawicieli tej gromady. Wśród ptaków nie ma jednak ani jednego odstępstwa – wszystkie składają jaja. Dlaczego?
- Dlaczego jaja ptaków nie mają kształtu kuli ani elipsoidy obrotowej, i posiadają ostry i tępy koniec?
- Wiele gatunków ptaków żyjących w strefie klimatów umiarkowanych czy chłodnych odlatuje na zimę w cieplejsze okolice. Nietrudno odgadnąć przyczynę takiego zachowania: niesprzyjająca temperatura i brak pokarmu wymusza migrację do miejsc, w których można przeczekać trudny okres. Co jednak powoduje, że ptaki powracają w niegościnne rejony, narażając się na trudy podróży i skazując na ponoszenie dużych wydatków energetycznych?
- Nogi bociana są długie i czerwone. Łatwe pytanie brzmi: dlaczego długie. Trudne pytanie: dlaczego czerwone.
- Żołądek produkuje enzymy trawienne rozkładające białka. Narząd ten ma budowę komórkową, a więc również zbudowany jest z białek. Dlaczego nie trawi sam siebie?
- Istnieje kilka hormonów podnoszących poziom cukru we krwi (glukagon, adrenalina, kortyzol), ale tylko jeden – insulina – działa przeciwnie, tj. obniża poziom cukru. Braku insuliny nie da się niczym zrekompensować, dlatego właśnie ludzie chorują na cukrzycę. Łatwe pytanie brzmi: dlaczego insulina musi być podawana dożylnie. Nieco trudniejsze jest pytanie, jaki jest sens biologiczny faktu, że istnieje kilka mechanizmów podnoszenia poziomu cukru we krwi, ale tylko jeden mechanizm jego obniżania.
- Wiele zwierząt jest w stanie zadbać o siebie tuż po urodzeniu. Dzieci ludzkie są jednak nieporadne i wymagają troskliwej opieki rodziców przez lata. Dlaczego jesteśmy gatunkiem tak pokrzywdzonym przez naturę?
Zapraszamy do kontaktu: redakcja(at)biomist.pl
Autor: Grzegorz Jagodziński