Typ: Gąbki (Porifera)
Gromada: Gąbki krzemionkowe sześcioosiowe (Hexactinellida)
Gromada: Gąbki wapienne (Calcarea)
Gromada: Gąbki pospolite (Demospondiae)
Gromada: †Archeocjaty (Archeocyatha)
- Organizmy zaliczane do gąbek nie tworzą typowych tkanek, są zwierzętami osiadłymi i jako jedyne w przyrodzie zwierzęta nie mają otworów gębowych.
- Gąbki to ślepe ogniowo ewolucyjne, dzieli się je na 4 gromady: gąbki krzemionkowe sześcioosiowe, wapienne, pospolite i wymarłe archeocjaty
12.1. Pochodzenie gąbek
- Przodkami gąbek najprawdopodobniej były uwicione protisty.
- W okresie kambryjskim (575 – 505 mln lat temu) prawie wszystkie rafy zbudowane były z archeocjatów, które już wyginęły. Dzisiaj w rafach występuje niewiele gąbek.
12.2. Budowa i funkcje życiowe gąbek
- Są to organizmy wielokomórkowe, dwuwarstwowe, między warstwami występuje galaretowata substancja – mezohyl.
- Gąbki mają słabo wykształconą symetrię promienistą.
- Ich ciało przebite jest otworami (ostiami), które prowadzą do jam wewnętrznych, jamy te wysłane są specjalnymi komórkami – choanocytami. Zadaniem tych komórek jest wychwytywanie cząsteczek pokarmowych z wody, gąbki są więc filtratorami.
- Posiadają szkielet mineralny, który może być zbudowany z krzemionki (SiO2), węglanu wapnia (CaCO3) lub może występować szkielet mechaniczny utworzony z substancji zwanej sponginą.
- Wszystkie gąbki mają duże zdolności regeneracyjne.
- W gąbkach występują gamety, a gonady nie..
12.3. Przegląd i znaczenie gąbek
| Gąbki krzemionkowe sześcioosiowe: | Gąbki wapienne: | Gąbki pospolite: |
| Ich krzemionkowe igły tworzą skomplikowane szkielety. Są wykorzystywane w celach dekoracyjnych, np. koszyczek Wener. | Występują w wodach słonych, dorastają do 10 cm. Jako jedyne gąbki mają igły szkieletowe zbudowane z węglanu wapnia. Przykład: sycon. | Ich szkielet zbudowany jest z igieł krzemionkowych i włókien białkowych. Wykorzystuje się je w chirurgii jako tampony oraz jako bardzo delikatny materiał w jubilerstwie i optyce. Przykłady: nadecznik, gąbka grecka. |
- Sposób odżywiania się gąbek ma szczególne znaczenie ekologiczne, gąbki filtrują od 100 do 2000 litrów wody na dobę, na 10 cm^3 ciała. Są więc naturalnym filtratorem wody. Pochłaniają z niej: wapń, krzem, bakterie, martwą zawiesinę organiczną i pewne ilości innych zanieczyszczeń, pod warunkiem, że ich stężenie nie jest za wysokie.
Artykuł powstał na podstawie:
Biologia klasa 1. OPERON, zakres rozszerzony, Gdynia 2005
