parzydełkowce – krótka notatka z ilustracjami

Są one organizmami wodnymi oraz rozróżniamy 2 formy życiowe:

a) polip – forma osiadła

b) meduza – forma wolno żyjąca zdolna do samodzielnego ruchu

– workowaty kształt

– otwór gębowy, jama astralna (chłonąca – trawiąca)

– ciało zbudowane z 2 warstw komórek (stadium gastruli):

1) zewnętrzna EKTODERMA

– komórki nabłonkowo-mięśniowe (dwojaki charakter, kurczliwe wypustki)

– komórki nabłonkowo-nerwowe (wypustki rozgałęzione, zdolne do przewodzenia bodźców)

– komórki parzydełkowe (tylko u jamochłonów!) (wewnątrz pęcherzyk wypełniony jest płynem paraliżującym, znajduje się zwinięta spiralnie drożna nić, przy dotknięciu pęcherzyk kurczy się, powstaje ciśnienie, spirala wystrzela, wbija się do ciała i wtłacza płyn)

– komórki interstycjalne (wszystkomogące) mogą się przekształcać w inne komórki (właściwości embrionalne)

2) wewnętrzna ENDODERMA

– komórki nabłonkowo-mięśniowe

– komórki gruczołowe wydzielają enzymy trawienne do jamy gastralnej

– mogą posiadać wić (ciągły ruch wody w jamie gastralnej)

– komórki interstycjalne

3) Między ektodermą i endodermą jest mezoglea – to nie jest warstwa komórek!

Czynności życiowe jamochłonów

1. odżywianie

– tylko cudzożywnie

– drapieżniki

– najwięcej pęcherzyków jest na czułkach, ramiona

– paraliżuje za pomocą czułków, wprowadza do jamy gastralnej

– w jamie gastralnej zachodzą 2 typy trawienia: a) zewnątrzkomórkowe – zachodzi w jamie gastralnej poprzez enzymy uwalniane przez komórki gruczołowe b) wewnątrzkomórkowe – na drodze fago- i pinocytozy w komórkach endodermy

– usuwają resztki przez otwór gębowy, brak odbyty – bardzo niekorzystne

2. oddychanie

– tlenowo – pobierają rozpuszczony tlen w wodzie całą powierzchnią ciała

Jamochłony nie mają układu krążenia. Transport odbywa się wraz z wodą w jamie gastralnej.

3. wydalanie

Brak struktur, usuwane wraz z wodą przez otwór gębowy.

4. ruch

U polipa 2 typy ruchów: 1) koziołkujący, 2) pełzający

U meduzy ruch odrzutowy – wyrzucając wodę przy skurczu parasola

5. pobudliwość (reagowanie na bodźce)

– komórki nabłonkowe-nerwowe tworzą sieć nerwową

– reaguje na bodźce (wszystko albo nic) jak się dotknie polipa to on się kurczy, a zarazem traci dużo energii, u meduzy są komórki zmysłowe

6. rozmnażanie

a) bezpłciowo (polipy i meduzy, ale raczej polipy z reguły)

– pączkowanie

– fragmentacja

– strobilizacja (podziały poprzeczne polipa)

b) płciowo (polipy i meduzy, ale raczej meduzy z reguły)

gamety powstają z komórek interstycjalnych (polipy), meduzy posiadają gonady (narządy rozrodcze).

U jamochłonów występuje przemiana pokoleń

Bezpłciowe pokolenie – polip, płciowe pokolenie – meduza (rozdzielnopłciowe, obupłciowe)

Rys. Aneta Skawińska

Porównanie meduzy i polipa

Tab. Aneta Skawińska

Przegląd wybranych parzydełkowców

Stułbiopławy

– niewielkie polipy bez przegród w jamie gastralnej

– często tworzą kolonie

– wyróżniamy polipy odżywcze, ochronne i rozrodcze

– przedstawiciele: żeglarz portugalski, stułbia pospolita

Krążkopławy

– nieliczna grupa meduz

– dobrze rozwinięty układ nerwowy

– polipy pojedyncze

– żyją zagrzebane w piasku na dnie morza

– przedstawiciele: chełbia modra

Koralowce

– morskie polipy (bez meduz)

– jama gastralna podzielona licznymi przegrodami

– rozmnażanie płciowe, bezpłciowe

– tworzą kolonie

a) korale sześciopromienne:

– liczba przegród i czułków to wielokrotność liczby sześć

b) korale ośmiopromienne

– 8 przegród i 8 czułków

Kostkomeduzy

– posiadają dzwony o sześciennym kształcie

– najlepiej rozwinięty układ nerwowy

– potrafią pływać, polować na ryby

– przedstawiciel: tripedalia