Typ: Parzydełkowce (Cnidaria)
Gromada: Stułbiopławy (Hydrozoa)
Gromada: Krążkopławy (Scyphozoa)
Gromada: Kostkomeduzy (Cubozoa)
Gromada: Koralowce (Anthozoa)
- Mają promienistą symetrię. Ich ciało zbudowane jest z dwóch warstw komórek.
- Mogą przybierać postacie: polipa (forma osiadła) lub meduzy (forma aktywna).
14.1. Pochodzenie parzydełkowców
- Największe znaczenie ekologiczne wśród parzydełkowców, mają koralowce.
- Obecnie korale sześciopromienne są głównymi budowniczymi raf koralowych.
- Parzydełkowce to jamochłony.
14.2. Budowa parzydełkowców
- Ektoderma, endoderma – warstwy komórek, z których zbudowane są parzydełkowce.
- Mezoglea – galaretowana substancja. U polipa jest jej niewiele, natomiast u meduzy tworzy grubą ścianę.
- Jama gastralna – stanowi wnętrze ciała polipa i meduzy, jest odpowiednikiem prajelita.
- Otwór gębowy, czyli jednocześnie otwór odbytowy.
- Komórki nabłonkowo-mięśniowe tworzą długie wypustki plazmatyczne.
- Komórki interstycjalne – charakter embrionalny, mogą się poruszać i przekształcać np. w komórki rozrodcze.
- Komórki gruczołowe – powstają z endodermy, produkują enzymy trawienne.
- Komórki parzydełkowe – powstają z ektodermy, zawierają parzydełka, czyli knidocysty.
- Komórki nabłonkowo-nerwowe mają długie wypustki plazmatyczne, tworzą prymitywny układ nerwowy zwany układem rozproszonym, układem siateczkowatym lub układem dyfuzyjnym.
- Porównanie polipa i meduzy:
| Cecha: | Meduza: | Polip: |
| Tryb życia: | Wolny – pływający | Osiadły |
| Kształt ciała: | Workowaty | Parasolowaty, dzwonowaty |
| Położenie otworu gębowego: | Na spodzie ciała | Na górze ciała |
| Grubość mezoglei: | Gruba | Cienka |
| Rozmnażanie: | Głównie płciowe | Głównie bezpłciowe |
| Sposób poruszania: | Pulsacyjny, odrzutowy | Ruchy czułek, koziołkowanie |
| Inne informacje: | Przy otworze gębowym znajdują się ramiona (płaty przygębowe) Mają ciałka brzeżne (ropalia), w których skład wchodzą oczka (narządy światłoczułe) oraz prosty narząd równowagi – statocysta. | Od kilku do kilkunastu czułków otaczających otwór gębowy. |
14.3. Podstawowe funkcje życiowe parzydełkowców
Lokomocja
- Meduzy nie potrafią przeciwstawić się prądowi wody.
Odżywianie się
- Parzydełkowce żywią się zawiesiną organiczną i planktonem.
- Występuje u nich trawienie zewnętrze i wewnętrzne, czyli zjawisko podwójnego trawienia.
14.4. Rozmnażanie się i cykl rozwojowy parzydełkowców
| Rozmnażanie bezpłciowe: | Rozmnażanie płciowe: |
| U polipa, rzadziej u meduzy. Najczęstszy sposób takiego rozrodu to pączkowanie. Z polipa może wypączkować meduza. Rzadko u polipa dochodzi do podziału osobnika wzdłuż długiej osi ciała, a jeszcze rzadziej do podziału poprzecznego. Strobilizacja – polip dzieli się poprzecznie na takie jakby talerzyki. Szczytowe talerzyki odrywają się od polipa i stają się meduzami zwanymi efyrami. | Zachodzi u polipa i meduzy. U parzydełkowców oba pokolenia są diploidalne. Polega na wysypywaniu się gamet przez meduzę, które po połączeniu tworzą planule, a z niej rozwija się polip. |
- Przemianę pokoleń parzydełkowców nazywamy metagenezą.
