Notatka przygotowana dla maturzystów, którzy chcą szybko utrwalić bądź powtórzyć swoje wiadomości do matury.
Główne informacje o pierścienicach
– żyją w wodzie i na lądzie
– ich ciało podzielone jest na segmenty (pierścienie, metamery)
– trójwarstwowiec, dwujamowiec (blastocel, celoma)
Budowa morfologiczna
– wydłużony kształt
– ciało podzielone na segmenty
– przednia część ciała zaostrzona, lecz brak głowy
– brak oczu
– komórki światłoczułe rozproszone na całej powierzchni
– ciało okryte jest worem skórno-mięśniowym:
*na zewnątrz nabłonek okryty kutikulą (posiada liczne komórki gruczołowe-wydzielają one śluz, który chroni ciało przed wyschnięciem, zmniejsza tarcie podczas poruszania się w glebie oraz ułatwia wymianę gazową)
*w każdym segmencie znajdują się (działają jak kotwice) szczecinki, które ułatwiają poruszanie się,
*warstwy mięśni okrężnych i podłużnych, umożliwiają poruszanie się
*wtórna jama ciała (celoma) podzielona jest na odcinki przegrodami między segmentowymi
– pojawia się układ krążenia
Układy anatomiczne
– cecha aromorficzna
Układ krążenia
– jest to układ zamknięty (hemolimfa), krew krąży tylko w naczyniach, nie wylewa się do jamy ciała
– składa się z:
1) naczynia grzbietowe, brzuszne oraz okrężne w poszczególnych segmentach
2) funkcje serca spełniają naczynia okrężne w przedniej części ciała, mogą się one kurczyć pompując krew (dżdżownica nie ma serca)
Układ pokarmowy
przepuszcza przez ciało glebę
– pokarm to martwe szczątki organiczne
– w przednich odcinkach znajdują się gruczoły neutralizujące kwaśne pH gleby (otwór gębowy, gardziel, przełyk, wole)
– żołądek (trawienie)
– jelito – znajduje się fałd, zwiększający powierzchnię chłonną (wchłanianie)
– odbyt
Układ wydalniczy
– budowa metanefrydialna (w postaci lejków)
– orzęsione lejki, które zbierają metabolity z jamy ciała i usuwają je przez otwór wydalniczy na zewnątrz. W każdym segmencie z lejku
Układ nerwowy
– wykazuje budowę łańcuszkową
– pnie znajdują się po stronie brzusznej a poidła porzeczne są zbliżone
– w przedniej części znajdują się silnie rozwinięte zwoje, które tworzą „mózg”
Rozmnażanie dżdżownicy
– obojnak
– zapładnianie krzyżowe
1) 2 osobniki przekazują sobie plemniki, które są magazynowane w zbiornikach nasiennych
2) Dorosła dżdżownica tworzy wokół siodełka szeroką śluzowatą mufkę
3) Gdy mufka znajduje się pod otworem płciowym żeńskim, wówczas zostają do niej złożone niezapłodnione jaja
4) Mufka przesuwa się do przodu. Plemniki zostają uwolnione.
5) Plemniki zapładniają jaja
6) Mufka zostaje zsunięta z ciała poprzez skurcze
7) Kokon z jajami
8) Wylęga się młoda dżdżownica, zjada kokon i rozpoczyna samodzielne życie
Układ oddechowy
Brak. Oddychają całą powierzchnią ciała
Przegląd wybranych przedstawicieli pierścienic
Wieloszczety – Nereida, sabella, nalepian (piastówka)- żyją w wodzie w strefie przydennej
Formy:
– wolno żyjące: nereida
– osiadłe: sabella
Nereida:
– posiada głowę
cefalizacja – wyodrębnienie głowy
– na oczy proste, czułki, wąsy (elementy czuciowe – narządy zmysłów)
– ryjek ze szczękami (może się wysuwać (może polować))
– para bocznych wyrostków ze szczecinkami (parapodia) na każdym segmencie 1 para parapodia:
*ułatwiają poruszanie się
*zwiększają powierzchnię wymiany gazowej, służą do oddychania [bardzo prymitywne skrzela]
– przechodzą rozwój złożony, rozdzielnopłciowe
– pojawia się trochofora (larwa). Jest ona łącznikiem między pierścieniami a mięczakami
Pijawki
– pasożyty zewnętrzne (odżywiają się krwią)
– żyją w wodzie, a z żywicielami łączą się tylko przy pobieraniu pokarmu
– posiadają przyssawki: gębowa i odbytowa
– pasożyty fakultatywne(czasowe)
– na dnie p. gębowej – sztyleciki do nacinania skóry
– wydzielają hinidinę: (Sub.)
a) zapobiega krzepnięciu krwi
b) działa znieczulająco – uchyłki przełyków (magazynowana jest w nich krew)
– ich ciało jest rozciągliwe, inaczej wygląda przed jedzeniem a inaczej po
–heterometameria – liczba pierścieni zewnętrznych nie pokrywa się z liczbą pierścieni wewnętrznych
– posiadają oczy (przez sposób rozmieszczenia rozpoznajemy rodzaj przyssawki) gatunek
– końska, rybia, lekarska
