Przebieg i skutki oogenezy i spermatogenezy
oogeneza i spermatogeneza
– oogamia – komórka jajowa nieruchliwa, plemniki ruchliwe
Spermatogeneza – proces powstawania plemników
– zlokalizowany jest w gonadach męskich w kanalikach nasiennych jąder
– proces u osobnika dojrzałego płciowo zachodzi w sposób ciągły
– 2n – spermatogonium, może się dzielić, namnażać, dzieli się mitotycznie
– spermatogonium dojrzewa w spermatocyt I rzędu (2n)
– spermatocyt I rzędu przechodzi 1 podział mejotyczny, daje to 2 spermatocyty II rzędu, które są haploidalne (1n)
– spermatocyty II rzędu przechodzą 2 podział mejotyczny, jest to odwzorowanie mitozy, dzielą się na 2 komórki ->spermatydy (4)
– każda spermatyda przekształca się w plemnik (4)
POWSTAJĄ MILIONY PLEMNIKÓW! Ok. 300mln
Funkcjąplemnika jest dotarcie do komórki jajowej.
Budowa plemnika
– główka – tu znajduje się jądro (materiał genetyczny), a w przedniej części główki znajduje się AKROSOM – pęcherzyk, który zawiera enzymy proteolityczne, które rozkładają białka. Tylko główka wnika do komórki jajowej!
– wstawka – znajduje się za główką, a w niej liczne mitochondria (źródło energii, niezbędna do ruchu)
– witka – organellom ruchu, dzięki niej plemnik się porusza
Oogeneza – proces powstawania komórki jajowej
– zlokalizowana jest w gonadach żeńskich, jajnikach (pęcherzykach Graffa)
– rozpoczyna się w życiu płodowym, a u osobnika dojrzałego płciowo zachodzi cyklicznie
– w jednym cyklu dojrzewa z reguły 1 komórka jajowa
– zaczyna się od komórki macierzystej: oogonium – dzielą się mitotycznie (2n)
– oogonium dojrzewa w oogocyt I rzędu, jest diploidalne (2n)
– oogocyt I rzędu przechodzi 1 podział mejotyczny, podziałowi temu towarzyszy nierówny podział cytoplazmy: 1 komórka jest wyraźnie większa ->oogocyt II rzędu, a druga mniejsza, czyli ciałko kierunkowe lub polocyt
– ciałko kierunkowe (polocyt) dzieli się mejotycznie, a oogocyt II rzędu znów przechodzi podział nierówny cytoplazmy, ta większa to ootyda (1n) lub owotyda -> ona przekształci się w komórkę jajową, ciałka kierunkowe znikają, rozpadają się
Porównanie spermatogenezy i oogenezy
SPERMATOGENEZA | OOGENEZA | |
PROCES POWSTAWANIA | Plemników | Komórki jajowej |
LOKALIZACJA | Gonady męskie, kanaliki nasienne jąder | Gonady żeńskie, pęcherzyki Graffa |
SPOSÓB ZACHODZENIA PROCESU U OSOBNIKA DOJRZAŁEGO | Ciągły | Cykliczny |
KOMÓRKA MACIERZYSTA | Spermatogonium (2n) | Oogonium (2n) |
DOJRZAŁA KOM. MACIERZYSTA | Spermatocyt I rzędu (2n) | Oogocyt I rzędu (2n) |
PIERWSZY PODZIAŁ MEJOTYCZNY | Spermatocyty II rzędu (1n) |
|
DRUGI PODZIAŁ MEJOTYCZNY | Spermatydy (1n) – 4 (2 kom.) |
|
KOŃCOWY ETAP. POWSTANIE… | Plemniki(4) | Komórka jajowa |
Tab. oogeneza i spermatogeneza Aneta Skawińska