Struktura i funkcje autonomicznego układu nerwowego
2 funkcjonalne składowe: część współczulna i przywspółczulna – działają antagonistycznie
CECHA | CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA | CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA |
ośrodki kontrolujące | – odcinek piersiowy
– odcinek lędźwiowy |
– śródmózgowie
– rdzeń przedłużony – odcinek krzyżowy |
obecność lub brak pnia nerwowego | nie | tak |
długość nerwów przedzwojowych | krótkie | długie |
długość nerwów zwojowych | długie | krótkie |
rodzaj mediatora | – noradrenalina
– adrenalina |
– acetylocholina |
narząd: | jak wpływa na część współczulną? | jak wpływa na część przywspółczulną? |
źrenica | rozszerzenie | zwężenie |
gruczoły potowe | wydzielanie potu na dłoniach | ogólne pocenie się |
oskrzela | rozszerzenie | zwężenie |
serce | przyspieszenie akcji | zwolnienie akcji |
wątroba | rozkład glikogenu | brak wyraźnego efektu |
tkanka tłuszczowa | rozkład tłuszczy zapasowych | brak reakcji |
gruczoły ślinowe | wydzielanie gęstej śliny | wydzielanie wodnistej śliny |
żołądek | spadek motoryki | wzrost motoryki |
mięśnie jelita | spadek perystaltyki | wzrost perystaltyki |
gruczoły trawienne | spadek wydzielania | wzrost wydzielania |
wyspy trzustki | spadek wydzielania insuliny | wzrost wydzielania insuliny |
Porównanie efektów fizjologicznych wywieranych na poszczególne organy
przez układ współczulny i przywspółczulny – – Repetytorium maturzysty, biologia, poziom podstawowy i rozszerzony, autor: Maciej Mikołajczyk, wyd. Greg, Kraków 2009, ISBN 978-83-7517-205-8, str. 228-229
organ/aspekt fizjologii | działanie układu współczulnego | działanie układu przywspółczulnego | ||
tętno | przyspiesza | zwalnia | ||
ciśnienie krwi | podnosi | obniża | ||
wentylacja płuc | zwiększa | zmniejsza | ||
źrenica | rozszerza | zwęża | ||
mięśnie
szkieletowe |
stan | kurczy | rozkurcza | |
ukrwienie | zwiększa | zmniejsza | ||
tętnice skóry | zwęża | rozszerza | ||
gruczoły ślinowe | ślina gęsta | ślina wodnista | ||
gruczoły potowe | zwiększa wydzielanie | zmniejsza wydzielanie | ||
produkcja moczu | zmniejsza | zwiększa | ||
wątroba | rozkład glikogenu (uwalnianie glukozy) | brak reakcji | ||
praca jelit i żołądka |
perystaltyka | zmniejsza | zwiększa | |
mięśnie gładkie | rozkurcza | kurczy | ||
wydzielanie | zmniejsza | zwiększa | ||
ukrwienie | zmniejsza | zwiększa | ||
nastrój | mobilizacja, stres, ucieczka/atak | relaks, odpoczynek |