Wstęp
Test korekcji PT/APTT (test na obecność krążącego antykoagulantu, test mieszania osocza) jest jednym z podstawowych badań stosowanych w hematologii i diagnostyce zaburzeń hemostazy. Jest to narzędzie wykorzystywane do różnicowania przyczyn wydłużenia czasu protrombinowego (PT) lub aktywowanego czasu częściowej tromboplastyny (APTT). Kluczową rolą testu jest identyfikacja niedoborów czynników krzepnięcia lub obecności inhibitorów procesu krzepnięcia, takich jak przeciwciała antyfosfolipidowe.
Przygotowanie pacjenta do badania
Pacjent musi być na czczo. Na badanie należy się zgłosić między 7:00 a 10:00 rano. W dniu poprzedzającym pobranie krwi, pacjent powinien stosować lekkostrawną i niskotłuszczową dietę oraz powstrzymać się od używek. Należy uwzględnić pokarmy i suplementy diety bogate w witaminę K i „potencjalnie” przeciwzakrzepowe. W dniu badania nie zaleca się picia kawy i palenia papierosów.
Niektóre leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (np. aspiryna, ibuprofen, ketoprefen, kwas acetylosalicylowy), antybiotyki,witamina C, a także pokarmy (anyż, imbir, czosnek) i herbaty ziołowe (pokrzywa, rumianek) mogą wydłużać APTT.
Mechanizm testu
Test korekcji polega na porównaniu czasu krzepnięcia (PT lub APTT) osocza badanego z osoczem prawidłowym i mieszaniny równych objętości osocza badanego i osocza prawidłowego po godzinnej inkubacji w temperaturze 37°C. Uzyskanie korekcji (tj. normalizacji lub znacznego skrócenia czasu krzepnięcia mieszaniny w porównaniu do wyjściowego czasu krzepnięcia osocza badanego) wskazuje na niedobór czynnika krzepnięcia. Brak normalizacji lub istotnego skrócenia czasu krzepnięcia mieszaniny sugeruje obecność krążącego antykoagulantu.
Wprowadzając zmiany (polegające na przykład na wydłużeniu czasu inkubacji do 2 godzin i/lub zastosowaniu innych proporcji osocza badanego do osocza prawidłowego) w procedurze wykonania testu korekcji można zwiększać możliwości diagnostyczne – czułość i specyficzność. Należy jednak pamiętać, że zastosowane modyfikacje powinny skutkować ustaleniem odpowiednich wartości odniesienia/odcięcia umożliwiających właściwą interpretację wyników.
Parametry oceny korekcji
Wynik testu korekcji jest oceniany na podstawie:
- Procentowej korekcji:
- Uzyskanie wartości powyżej 70% świadczy o prawidłowej korekcji (wskazuje na niedobór czynnika, czynników krzepnięcia)
- Brak korekcji i obecność krążącego antykoagulantu stwierdza się w przypadku wyników poniżej 58%
Czas krzepnięcia osocza pacjenta – czas krzepnięcia mieszaniny 1:1 x 100
czas krzepnięcia osocza pacjenta- czas krzepnięcia osocza prawidłowego
- Indeksu Rosnera:
czas krzepnięcia mieszaniny 1:1 – czas krzepnięcia osocza prawidłowego x 100
Czas krzepnięcia osocza pacjenta
- Indeks poniżej 15 – świadczy o prawidłowej korekcji ( wskazuje na niedobór czynników/ czynnika krzepnięcia)
- Indeks powyżej 15 – brak korekcji, obecność krążącego antykoagulantu
Przykładowe obliczenia:
Prawidłowa korekcja
- Wskazuje na niedobór czynników krzepnięcia.
- Przykładowy wynik:
- APTT osocza badanego=60 s.
- APTT osocza kontrolnego=31 s.
- APTT mieszaniny 1:1= 40 s.
60-40=20, 60-31=29, 29;2=14.5
20>14,5 – korekcja- niedobór czynnika (lub czynników)
Brak korekcji
- Wskazuje na obecność inhibitora krzepnięcia, np. antykoagulantu toczniowego.
- Przykładowy wynik:
- APTT osocza badanego = 60 s.
- APTT osocza kontrolnego = 31 s.
- APTT mieszaniny 1:1 = 49 s.
60-49=11, 60-31=29, 29:2=14,5
11<14,5 – brak korekcji- krążący antykoagulant
Zastosowanie kliniczne
Diagnostyka zespołu antyfosfolipidowego (APS)
APS jest schorzeniem autoimmunologicznym charakteryzującym się obecnością przeciwciał antyfosfolipidowych, które zaburzają proces krzepnięcia. Test korekcji w połączeniu z dRVVT (rozcieńczonym testem z jadem żmii Russella) stanowi podstawowe narzędzie diagnostyczne.
Wykrywanie nabytych inhibitorów
Inhibitory, takie jak przeciwciała przeciwko czynnikowi VIII, mogą prowadzić do poważnych zaburzeń hemostazy. Test korekcji umożliwia ich identyfikację, a w przypadkach podejrzenia wysokiego miania stosuje się dodatkowe badania, takie jak test Bethesda.
Diagnostyka hemofilii
Hemofilia A i B są wrodzonymi niedoborami czynników krzepnięcia VIII i IX. Test korekcji pomaga w różnicowaniu tych schorzeń od nabytych niedoborów.
Podsumowanie
- Test korekcji PT/APTT jest testem jakościowym, przesiewowym.
- Rozpoznanie niedoboru czynnika krzepnięcia wymaga potwierdzenia w teście swoistym określającym jego aktywność w osoczu.
- Potwierdzenie obecności antykoagulantu toczniowego możliwe jest w teście APTT i dRVVT
- Wykrycie inhibitora wobec danego czynnika krzepnięcia potwierdza:
- brak lub zmniejszona aktywność danego czynnika krzepnięcia w osoczu
- miano inhibitora w teście Bethesda > 0,4 -0,5 j.B/ml.
- PT/APTT oraz test korekcji powinny być wykonane dla tej samej partii osocza badanego
- Wyniki testu korekcji mogą być właściwie interpretowane, gdy PT osocza badanego jest wydłużone o >= 3-5 s, a APTT o >=8–10 s powyżej górnej granicy zakresu wartości referencyjnych.
- Każde laboratorium ustala własne wartości odniesienia/odcięcia w zależności od stosowanego odczynnika PT/APTT oraz metody pomiaru czasu krzepnięcia
- Laboratorium powinno ustalić jednolity i dostosowany do profilu diagnostycznego sposób interpretacji wyników testu korekcji.
mgr Natalia Połowyszczak, diagnosta laboratoryjny
Bibliografia
- Odnoczko, E., Baran, B., Windyga, J. (2016). Z hemostazą na „TY”. Grudziądz: Bio-Ksel.
- Rosner, F. (1974). Correction tests in coagulation studies: Methods and clinical applications. Blood Coagulation Reviews, 5(3), 145-150.
- Chang, C. Y., et al. (2012). Mixing tests in lupus anticoagulant detection: Clinical relevance and challenges. Thrombosis Research, 130(1), 50-57.
- Tripodi, A. (2016). The laboratory diagnosis of lupus anticoagulants: Insights and updates. Journal of Thrombosis and Haemostasis, 14(8), 1468-1472.
- Kitchens, C. S. (2005). Diagnosis and management of the antiphospholipid syndrome. New England Journal of Medicine, 353(10), 1067-1073.
- Czas kaolinowo-kefalinowy APTT – korygowany | MEDICA – Laboratorium Analiz Medycznych | Analizy i Badania w Radomiu
