Informacje ogólne:
- są to związki węgla, wodoru i tlenu
- C6H12O6 (glukoza)
- stosunek ilościowy wodoru do tlenu jest taki sam jak w cząsteczce wody, czyli 2:1
- musi posiadać grupy funkcyjne:
a) OH (hydroksylową)
b) CHO (aldehydową)
c) CO (ketonową)
- wzór strukturalny: enolowy -> pierścieniowy, liniowy
Klasyfikacja ze względu na liczbę atomów węgla, cukry proste dzielimy na:
– TRIOZY (zawierają 3 atomy węgla C3)
– TETROZY (zawierają 4 atomy węgla C4)
– PENTROZY (zawierają 5 atomów węgla C5)
– HEKSOZY (zawierają 6 atomów węgla C6)
Cząsteczki cukrów prostych łączą się ze sobą przy udziale grupy hydroksylowej.
Wiązanie glikozydowe – typ wiązania chemicznego łączącego glikozydy w większe
cząsteczki.GLIKOZYDY są to pochodne węglowodorów
Rozkład hydrolityczny musi zostać użyta woda!
Podział cukrów złożonych:
Dwucukry (disacharydy) są zbudowane z 2 cząsteczek cukrów prostych, np.
- Maltoza: (glukoza + glukoza)
- Sacharoza: (glukoza + fruktoza)
- Laktoza: (glukoza + galaktoza)
Oligocukry (oligosacharydy) są zbudowane z więcej niż 2 cząsteczek, ale do 10
Wielocukry (polisacharydy) są zbudowane powyżej 10 cząsteczek
Z cukrów prostych po połączeniu powstają cukry złożone.
Wielocukry (polisacharydy)
– Skrobia: występuje u roślin, jest materiałem zapasowym
– Glikogen: magazynuje materiał zapasowy u zwierząt
– Celuloza: występuje u roślin, spełnia funkcje budulcową
– Chityna: występuje u grzybów (ściana kom.), funkcja budulcowa
– Pektyny: występuje u roślin (ściana kom.), funkcja budulcowa
– Homoglikany: cukry złożone, zbudowane z takich samych cukrów prostych
– Heteroglikany: cukry złożone, zbudowane z różnych cukrów prostych à heparyna, która jest w wątrobie
Funkcje:
– budulcowa
– magazynująca
– odżywcza i energetyczna
– cukry mogą wchodzić w skład innych związków ważnych biologicznie (DNA, RNA, deoksyryboza)
– wchodzą w skład ATP – uniwersalny nośnik energii
– wchodzą w skład białek i tłuszczów złożonych budujących błonę komórkową
– są także związkami w przechodzeniu przemian innych związków (pośrednich)
– cukry proste rozpuszczają się w wodzie, a złożone nie (funkcja budulcowa, materiał zapasowy)
