ROZDZIELACZ
Rozdzielacz to sprzęt laboratoryjny, w którym prowadzi się operacje rozdzielania ciekłych mieszanin, ekstrakcję i przemywanie roztworu.
Rozdzielacz to naczynie o kształcie cylindrycznym, gruszkowym lub kulistym, które z jednej strony wyposażony jest w nóżkę z kranikiem, szklanym bądź teflonowym:
z drugiej w króciutką szyjkę ze szlifem żeńskim (wewnętrznym). Do szlifu dopasowany jest korek. Często zarówno korek jak i szlif mają małą borowaną dziurkę odpowietrzającą, niektóre korki do rozdzielaczy posiadają pasujące do tej dziurki wąskie nacięcie, dzięki czemu możliwe jest odpowietrzanie rozdzielacza bez otwierania korka:
Jak przeprowadza się powyższe czynności z udziałem rozdzielacza? O ekstrakcji napiszę w przyszłości, gdyż jest to temat szeroki.
Rozdzielanie mieszanin ciekłych w rozdzielaczu:
Do rozdzielacza wlewa się rozdzielaną mieszaninę, w miarę możliwości łagodnie, by nie powodować niepotrzebnego mieszania faz, po czym rozdzielacz wstawia się do specjalnego kółka, umocowanego do statywu łącznikiem. Otwarty rozdzielacz pozostawia się do momentu, gdy mieszanina rozdzieli się na poszczególne warstwy, czyli fazy. Otwierając powoli kranik, spuszcza się przez nóżkę poszczególne warstwy do kolb płaskodennych lub innych naczyń laboratoryjnych.
Przemywanie roztworu wodą w rozdzielaczu:
Do rozdzielacza wlewa się roztwór, który ma być przemywany, dodaje wody, w ilości 1/3 objętości roztworu, który jest przemywany, zamyka korkiem rozdzielacz i ostrożnie wstrząsa jego zawartość przez chwilę. Nastepnie ustawia się rozdzielacz pionowo, otwiera na chwilę korek, lub tak go przekręca, aby dziurka w szlifie zrównała się z dziurką w korku, bądź też, by dziurka w szlifie zrównała się (skrzyżowała) z nacięciem w szlifie. Otwarcie rozdzielacza bądź zrównanie dziurki z dziurką / nacięciem ma za zadanie wyrównanie ciśnień. Znów zamyka się rozdzielacz korkiem, uważając, by dziurka w szlifie nie była zrównana z dziurką / nacięciem w korku, wstrząsa się chwilę rozdzielaczem, otwiera, bądź zrównuje otworki. I jeszcze ze dwa razy. Teraz otwarty rozdzielacz wstawia się do kółka, umocowanego do statywu łącznikiem i pozostawia do momentu rozdzielenia się faz. Po rozdzieleniu się warstw usuwa się warstwę wodną. Jeżeli warstwa wodna jest na dole, nie ma problemu – otwiera się kranik i wypuszcza ją. Jeśli jednak faza wodna jest na górze, należy najpierw wypuścić fazę organiczną do jakiegoś naczynia, potem wypuścić fazę wodną (do utylizacji, bądź do drugiego naczynia, jeśli ta faza wodna jeszcze będzie nam potrzebna) i ponownie wlać fazę organiczną do rozdzielacza, wpierw sprawdzając, czy kran jest zamknięty. Czasami takie przemywanie należy przeprowadzić kilkakrotnie, wówczas za każdym razem usuwamy starą warstwę wodną, a dodajemy nową porcję wody.
Co zrobić jednak, gdy nie mamy pewności, która warstwa w rozdzielaczu jest warstwą wodną, a która organiczną? Takie wątpliwości mogą się pojawić szczególnie podczas ekstrakcji, ale i podczas przemywania też.
Na szkiełko zegarkowe spuszczamy kilka kropelek dolnej warstwy, dodajemy 1 ml wody i mieszamy – jeśli kropelki wymieszały się z wodą, warstwa dolną była warstwą wodną, jeśli się nie wymieszały, lecz w wodzie widzimy np. nadal kropelki – dolna warstwa była warstwą organiczną.
Często rozdzielacze mylone są z wkraplaczami:
O wkraplaczach napiszę w przyszłości, tymczasem spróbujemy wyłowić różnice.
• Przede wszystkim rozdzielacze wykonane są z grubszego, bardziej wytrzymałego szkła.
• Z kolei wkraplacze wyposażone są w szlif męski (zewnętrzny) na końcu nóżki.
• Bardzo często wkraplacze wyposażone są w dodatkowe rureczki do wyrównywania ciśnień.
A podobieństwo pomiędzy rozdzielaczami i wkraplaczami? Kształt i wielkość.
