TRICHLOROMETAN
CHLOROFORM, CHCl3
inne nazwy związku: trójchlorometan
zdjęcie odczynnika:
wzór strukturalny:
masa cząsteczkowa: 119,38
CAS No: 67-66-3
1. Podstawowe właściwości fizyczne:
1.1. Stan skupienia, wygląd: substancja ciekła, bezbarwna
1.2. Gęstość: 1,48 g/cm3 (20 oC)
1.3. Zapach: charakterystyczny, słodkawo – eterowy
1.4. Temp. top.: / temp. wrz.: -63 oC / 61 oC
2. Inne właściwości fizyczne:
2.1. Rozpuszczalność: Rozpuszczalność w wodzie słaba (0,8 g/l w 20 oC); miesza się z benzyną, benzenem, etanolem, eterem, olejami, olejkami eterycznymi i innymi rozpuszczalnikami organicznymi.
2.2. Palność:
– Substancja niepalna.
– Nagrzane pojemniki pękają, potęgując zagrożenie. Pod działaniem wysokich temperatur wydzielają się toksyczne gazy, pary, dymy i aerozole
– W zetknięciu z ogniem pary chloroformu ulegają rozkładowi, z wytworzeniem chloru, chlorowodoru i fosgenu.
– Podobny powolny rozkład zachodzi również pod wpływem światła, w wyniku czego chloroform często jest zanieczyszczony ww. substancjami.
2.3. Inne dane:
– Prężność par: 211 hPa (20 oC), 327 hPa (30 oC)
– Gęstość par względem powietrza: 4,12
– Temperatura samozapłonu: 980 oC
– Lepkość: 0,56 mPa x s (20 oC)
– Moment dipolowy: 1,01 D (20 oC)
– Stała dielektryczna: 4,8 (20 oC)
– Ciepło parowania: 263 KJ/kg (61 oC)
– Koncentracja par w stanie nasycenia: 1027 g/m3 (20 oC)
– Ciśnienie par: 213 mbar (20 oC)
– Stężenie pary nasyconej: 1035 g/m3 (20 oC); 1550 g/m3 (30 oC)
– Temperatura krytyczna: 263,4 oC
– Ciśnienie krytyczne: 5,47 MPa
– Współczynnik załamania światła: 1,4459 (20 oC)
– Ciepło właściwe: 0,99 J/(g x K) (20 oC)
3. Toksyczność oraz bezpieczeństwo pracy ze związkiem:
– Zwroty ryzyka: R22, R38, R40, R48/20/22
– Zwroty bezpieczeństwa: S2, S36/37
– Substancja szkodliwa, rakotwórcza kat. 3.
– Chloroform działa narkotycznie i usypiająco.
– W przypadku zatrucia droga inhalacyjną należy podać tlen z 5 % dodatkiem ditlenku węgla i zastosować sztuczne oddychanie. Poszkodowanej osobie podawać środki pobudzające ośrodek oddechowy. Stosowanie adrenaliny nie jest wskazane. Utrzymywać drożność dróg oddechowych. Okryć kocem. Zapewnić spokój i ciepło. Zapewnić pomoc lekarską.
– W zatruciach doustnych należy natychmiast wywoływać wymioty, a następnie, po podaniu wodnej zawiesiny węgla aktywnego, wymioty wywołać ponownie. Jeżeli zatruty jest przytomny, można przepłukać żołądek wodną zawiesiną węgla aktywowanego.
– Działanie na skórę: Wywiera miejscowe działanie drażniące: pod wpływem długotrwałej ekspozycji dochodzi do zaczerwienienia i pieczenia skóry.
– Działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy (włącznie z wystąpieniem trwałych zmian), wywołuje poczucie senności, nudności, zmniejsza sprawność umysłową, powoduje utratę przytomności.
– Uszkadza wątrobę i nerki.
– Prawdopodobnie wykazuje własności kancerogenne.
– Ze względu na dużą szkodliwość jego użycie zostało bardzo ograniczone. Zastępowany jest najczęściej chlorkiem metylenu.
– Chloroform działa silnie szkodliwie na organizmy wodne i glebowe.
– Do osuszania roztworów chloroformowych nie należy stosować metalicznego sodu, natomiast zalecany jest bezw. chlorek wapnia i bezw. chlorek magnezu.
– Chloroform można suszyć przy użyciu P2O5.
4. Przechowywanie: W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie materiałów szkodliwych wyposażonym w instalację wentylacyjną. Przechowywać w odpowiednio zabezpieczonych szafach, sejfach lub zbiornikach
5. Właściwości chemiczne:
– Chloroform jest ziązkiem dość biernym chemicznie.
– W reakcji chloroformu z wodnym roztworem NaOH powstaje dichlorokarben, wykorzystywany w syntezie organicznej.
– W syntezie organicznej używany jest jako źródło rodników.
6. Zastosowanie:
– Stosowany jest w medycynie do wziewnego znieczulania ogólnego (narkoz) jako środek powierzchniowo znieczulający, oraz do wywoływania przekrwień
– W farmaceutyce do chemicznego odtłuszczania aparatury i filtrów oraz do ekstrakcji i oczyszczania penicyliny i innych antybiotyków, jako rozpuszczalnik np. przy syntezie białek, analizach środowiskowych, analizach pestycydów, chromatografii, a także jako rozpuszczalnik przemysłowy i laboratoryjny.
7. Zastosowanie w chemii:
– Najczęściej jako rozpuszczalnik w reakcjach.
– Ze względu na dużą lotność i niską temp. wrz. jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem do ekstrakcji (łatwy do usunięcia z ekstraktu).
– W syntezie organicznej używany także jako źródło rodników.
– Deuterowany chloroform, CDCl3 jest popularnym rozpuszczalnikiem w spektroskopii NMR.
– Rozpuszcza m.in. kauczuk, żywice, siarkę.
8. Otrzymywanie:
8.1. Chloroform otrzymywany jest w reakcji podchlorynu sodu z acetonem.
8.2. Chloroform otrzymywany może być również z alkoholu etylowego, aldehydu octowego lub acetonu i wapna chlorowanego.
8.3. Otrzymywany jest też na drodze katalitycznego chlorowania metanu.
9. Inne informacje:
– Chloroform odkryto w 1831 r.
– W 1847 dr James Young zastosował chloroform do usypiania podczas porodu
test