Autotransfuzja, zwana również transfuzją autologiczną, jest to zabieg polegający na przetoczeniu krwi, którym biorcą i dawcą jest ta sama osoba. Krew jest tkanką płynną, której nie da się wyprodukować, jedynie dostać od drugiego człowieka. Ten niezastąpiony lek nie do końca jest całkowicie bezpieczny.

Leczenie krwią pochodzącą od dawcy może powodować immunizację antygenami krwinek czerwonych, zakażenia chorobami wirusowymi, bakteryjnymi czy też pasożytniczymi. Z tego powodu autotransfuzja jest traktowana jako najbezpieczniejsza metoda leczenia krwią. Nie może być jednak wykorzystywana powszechnie, a jedynie w przypadku zabiegów planowanych  w  ortopedii, ginekologii, urologii, kardiologii, a także w chirurgii naczyniowej jako zabezpieczenie operacji.

Krew do autotransfuzji otrzymuje się w wyniku:

• Hemodylucji – w trakcie trwania zabiegu dokonuje się odprowadzenia części krwi do pojemników i równocześnie zastępuje się ją płynami niekrwiopochodnymi
• Pobrania krwi własnej pacjenta przed zabiegiem operacyjnym
• Odzyskania krwi wynaczynionej w trakcie trwania zabiegu operacyjnego lub tuż po nim

Przeciwwskazania do zabiegu autotransfuzji:

• hemoglobina poniżej 10 g/dl,
• zakażenie wirusami: HBV, HCV, HIV,
• aktywne infekcje bakteryjne,
• padaczka,
• guz mózgu,
• choroby układu krążenia (osoby z przewlekłą chorobą serca mogą być zakwalifikowane do autotransfuzji po konsultacji kardiologicznej)

Kto może oddać krew do autotransfuzji?

U pacjentów, którzy zdecydowali się oddać krew do transfuzji autologicznej nie muszą być spełnione wszystkie kryteria obowiązujące  pozostałych krwiodawców. Lekarz prowadzący określa wskazania i przeciwwskazania do wykonania wyżej wymienionego zabiegu. W przypadku osób, które postanowiły oddać krew autologiczną, normy wieku nie obowiązują, a czynnikiem decydującym  w tym wypadku jest stan zdrowia pacjenta. U osób po 70 roku życia ważnym czynnikiem kwalifikującym do zabiegu jest ocena stanu krążenia mózgowego oraz układu sercowo – naczyniowego. Dzieci mogą zostać poddane autotransfuzji wyłącznie za pisemną zgodą rodziców bądź opiekunów prawnych. Nie jest ustalone ile lat może mieć dziecko żeby oddać krew do transfuzji autologicznej, ale za kryterium brana jest masa ciała 10 kg, poniżej której nie zaleca się przeprowadzania zabiegu ze względu na trudność w pobraniu krwi oraz brak współpracy z dzieckiem. U kobiet w ciąży dopuszcza się pobieranie krwi do autotransfuzji  jeżeli lekarz prowadzący ciąże wyrazi na to zgodę.

Pacjent, który ma zamiar oddać donację autologiczną musi zostać poinformowany o możliwych powikłaniach związanych z pobraniem oraz przetoczeniem krwi. W przypadku jeżeli chory nie zostanie zakwalifikowany do zabiegu autotransfuzji powinien zostać poinformowany o przyczynach dyskwalifikacji. Pacjent musi wyrazić pisemną zgodę na przeprowadzenie transfuzji autologicznej.

W jaki sposób pobiera się krew do autotransfuzji?

• Krew do celów transfuzji autologicznej pobiera się co 3-7 dni (warunek: stężenie hemoglobiny oraz hematokrytu nie może spaść poniżej dopuszczalnych wartości). Ostatnie pobranie donacji autologicznej należy przeprowadzić co najmniej 72 godziny przed zabiegiem
• Przed planowaną operacją wykonuje się 1 – 2 zabiegów autotransfuzji
• Autologiczna jednostka krwi jest przechowywana przez okres 35 dni, pierwszy zabieg transfuzji autologicznej nie może być przeprowadzony wcześniej niż 35 dni przez operacją
• U pacjentów, u których pobierana jest więcej niż 1 jednostka krwi powinno się przed planowanym zabiegiem autotransfuzji rozpocząć podawanie doustnych preparatów żelaza i kontynuować terapię do czasu planowanego zabiegu operacyjnego lub nawet dłużej

Jakie badania wykonuje się u osób oddających krew do autotransfuzji?

1. Oznaczenie grupy krwi w układzie ABO i antygen D z układu Rh
2. Wykrywanie przeciwciał odpornościowych przeciwko krwinkom czerwonym
3. Badania w kierunku czynników zakaźnych, które mogą być przenoszone przez krew

Co w przypadku niewykorzystania donacji autologicznej?

Jednostka taka nie może zostać przetoczona innemu pacjentowi ani zostać przeznaczona do fabrycznego frakcjonowania.  Donację taką niszczy się w takim sam sposób jaki obowiązuje krew allogeniczną.

Bibliografia:

1. Obwieszczenie Ministra  Zdrowia  z dnia 9 czerwca 2017 r. w sprawie wymagań dobrej praktyki pobierania krwi i jej składników, badania, preparatyki, przechowywania, wydawania i transportu dla jednostek organizacyjnych publicznej służby krwi
2. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie wymagań dobrej praktyki pobierania krwi i jej składników, badania, preparatyki, przechowywania, wydawania i transportu dla jednostek organizacyjnych publicznej służby krwi
3. Wytyczne w zakresie leczenia krwią i jej składnikami oraz produktami krwiopochodnymi w podmiotach leczniczych, wydanie II, NCK, Warszawa 2020

Autorzy:

Justyna Pieczonka – Prochownik

Agnieszka Góra