Odczyny poprzetoczeniowe hemolityczne

1 101

Odczyny poprzetoczeniowe

nazywane inaczej powikłaniami poprzetoczeniowymi lub reakcjami poprzetoczeniowymi, stanowią grupę różnych niekorzystnych reakcji, które mogą pojawić się u pacjenta w trakcie bądź po transfuzji krwi i jej składników takich jak osocze albo płytki krwi. Niektóre z nich mogą pojawiać się po latach i być związane np. z transmisją zakażeń. Bardzo ważna więc jest obserwacja pacjenta w trakcie oraz po przetoczeniu krwi i jej składników.

Odczyny poprzetoczeniowe mogą się pojawić nawet u 10% biorców krwi i jej składników. Od 0,5% do 3%, a nawet do 6% (według doniesień amerykańskich) wszystkich przetoczeń krwi i jej składników objawia się reakcjami poprzetoczeniowymi z mniejszymi lub większymi konsekwencjami.

Uważa się, że wszystkie niepożądane objawy, które występują w trakcie transfuzji krwi powinny budzić podejrzenie reakcji poprzetoczeniowej, jeżeli nie ma dowodów na inne ich źródło.

Przyczyny powikłań poprzetoczeniowych:

  • Nieprawidłowo oklejona lub opisana próbka krwi pacjenta, przeznaczona do wykonania próby zgodności,
  • Niewłaściwy składnik krwi dobrany dla pacjenta,
  • Błąd laboratoryjny,
  • Składnik krwi przetoczony niewłaściwemu pacjentowi,
  • Nieprawidłowe przyrządy użyte do przetoczenia,
  • Przeterminowany składnik krwi,

Należy jednak pamiętać, że reakcja biorcy podczas przetoczenia bądź po nim może być wynikiem przebiegu choroby podstawowej lub samym stanem klinicznym pacjenta.

Przed przetoczeniem, w trakcie oraz po nim należy u każdego pacjenta ocenić:

  1. stan ogólny,
  2. ciśnienie krwi,
  3. tętno,
  4. temperaturę.

Pacjent musi zostać pouczony o konieczności natychmiastowego zgłoszenia każdego niepokojącego objawu.

Personel medyczny odpowiedzialny za transfuzję krwi lub jej składników powinien znać objawy reakcji poprzetoczeniowych, jeżeli pojawiają się one w trakcie transfuzji należy natychmiast przerwać transfuzję krwi lub jej składników oraz powiadomić lekarza oraz zmierzyć pacjentowi temperaturę, ciśnienie krwi i tętno.

W przypadku, gdy objawy świadczą o poważnej niepożądanej reakcji poprzetoczeniowej należy odłączyć przetaczany składnik krwi, utrzymać wkłucie do żyły i zacząć podawać 0,9 % roztwór NaCl lub inny płyn infuzyjny, który został zlecony przez lekarza.

Objawy ostrych reakcji poprzetoczeniowych:

  • gorączka,
  • dreszcze,
  • ból w miejscu wkłucia, w klatce piersiowej lub okolicy lędźwiowej,
  • nagły wzrost lub spadek ciśnienia krwi,
  • zaburzenia oddychania z dusznością,
  • zmiany skórne takie jak: pokrzywka, świąd
  • nudności, wymioty,
  • skaza krwotoczna.

Podział reakcji potransfuzyjnych jest zależny od:

  1. Mechanizmu ich powstania
  2. Czasu pojawienia się objawów
  3. Wystąpienia hemolizy.

 

Hemolityczny odczyn poprzetoczeniowy

Objawy kliniczne oraz wyniki badań laboratoryjnych wskazują na niszczenie krwinek czerwonych w trakcie i/lub po przetoczeniu. Typowym przypadkiem jest niszczenie przetoczonych krwinek dawcy przez alloprzeciwciała biorcy wytworzone do tych właśnie erytrocytów.

Hemolityczne odczyny poprzetoczeniowe dzielimy na ostre oraz opóźnione, towarzyszyć im może hemoliza wewnątrz- bądź zewnątrznaczyniowa.

 

Ostry odczyn poprzetoczeniowy pojawia się w trakcie transfuzji lub 24 godziny po niej.

Znaczna część wczesnych, ciężkich reakcji potransfuzyjnych jest spowodowana przetoczeniem krwinek niezgodnych w układzie ABO, które niszczone są wewnątrznaczyniowo.
W niszczeniu erytrocytów bierze udział dopełniacz; jest to szybka reakcja, przebiegająca zwykle w ciągu kilku minut lub godzin. Rozpadłe krwinki uwalniają duże ilości wolnej hemoglobiny.
Największe spustoszenie w organizmie może być spowodowane przetoczeniem krwi niezgodnej w układzie ABO np. pacjentowi w grupie krwi A RhD+ (dodatni) krwi grupy B RhD+ (dodatni). Hemolizie erytrocytów w organizmie pacjenta mogą powodować również alloprzeciwciała, które wytwarzane są do antygenów na krwinkach czerwonych z innych układów grupowych np. Rh, Kell, Duffy.

Istotność kliniczna przeciwciał

Antygeny układów grupowych, do których są wytwarzane przeciwciała
Istotne klinicznie

 

A i B; antygeny układu Rh, Kell; Kidd; Duffy;

S; s i U

Czasami klinicznie istotne

 

LW; Scianna, Colton

 

Istotne klinicznie, jeżeli reagują w temp. 37°C

 

A1; H; Lea; Lutheran; M i N; P1

 

Nieistotne klinicznie

 

Leb

 

 

Przyczyną ciężkich reakcji hemolitycznych może być również przetoczenie niezgodnych w układzie ABO składników krwi takich jak osocze i płytki krwi. Transfuzja niezgodnego osocza jest szczególnie niebezpieczna dla niemowląt oraz małych dzieci.

Ciężkość powikłania zależy od:

  • miana przeciwciał anty-A i/lub anty-B w przetoczonym osoczu lub w składniku krwi zawierającym osocze
  • ilości przetoczonych przeciwciał łączących się z antygenami na krwinkach biorcy
  • zdolności przeciwciał do hemolizy

Do powikłań ostrego odczynu hemolitycznego możemy zaliczyć ostrą niewydolność nerek oraz rozsiane krzepnięcie wewnątrznaczyniowe.

Ciężkie reakcje hemolityczne należy różnicować z wstrząsem septycznym, anafilaksją oraz krwawieniem.

 

Opóźniony odczyn hemolityczny występuję między 5 a 14 dniem po przetoczeniu.

Przeciwciała odpowiedzialne za powikłanie poprzetoczeniowe wykrywa się w różnym czasie po transfuzji; opóźnione działanie przeciwciał jest wynikiem wtórnej odpowiedzi immunologicznej. Przebiega on z hemolizą pozanaczyniową – niszczenie erytrocytów następuje w śledzionie lub wątrobie, a hemoliza jest łagodna i dlatego może być niezauważalna.

Objawy opóźnionego odczynu hemolitycznego:

  • gorączka,
  • duszność,
  • dreszcze,
  • ból,
  • żółtaczka,
  • niedokrwistość.

 

Wyniki badań laboratoryjnych świadczących o obecności odczynu poprzetoczeniowego:

  • Podwyższone stężenie LDH
  • Niedokrwistość
  • Podwyższona liczba białych krwinek
  • Podwyższony poziom bilirubiny
  • Obniżone stężenie haptoglobiny
  • Obecność wolnej hemoglobiny w moczu
  • Podwyższone D-Dimery
  • Podwyższony czas protrombinowy

 

Bibliografia:

  1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia  z dnia 8 lipca 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie leczenia krwią i jej składnikami w podmiotach leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne
  2. Fabijańska-Mitek J, Bochenek-Jantczak D, Grajewska A, Wieczorek K. Badania immunohematologiczne i organizacja krwiolecznictwa- kompendium
  3. M.Korsak J, Łętowska M. Transfuzjologia kliniczna, α – medica press 2009
  4. Obwieszczenie Ministra  Zdrowia  z dnia 9 czerwca 2017 r. w sprawie wymagań dobrej praktyki pobierania krwi i jej składników, badania, preparatyki, przechowywania, wydawania i transportu dla jednostek organizacyjnych publicznej służby krwi

 

Autorzy:

Justyna Pieczonka-Prochownik

Agnieszka Góra

Oceń ten post
Subscribe
Powiadom o
guest

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

1 Komentarz
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
Mateusz

Gorąco polecam lekturę dla tych, którzy chcą zgłębić tajniki bezpiecznego i skutecznego przetaczania krwi.

1
0
Masz przemyślenia? Napisz komentarz!x