Naukowcy z Uniwersytetu Cambridge dokonali ciekawego odkrycia – opracowali sposób usunięcia objawów lęku z mózgu za pomocą kombinacji sztucznej inteligencji oraz technik skanowania mózgu. Ich technika, opublikowana w inauguracyjnym wydaniu Nature, spotkała się z niebywałym zainteresowaniem w świecie nauki. Technika może okazać się prawdziwym sukcesem i być może doprowadzi do nowego, bardziej skutecznego sposobu leczenia pacjentów borykających się z problemem fobii lub PTSD.
Jak donoszą ostatnie dane, zaburzenia lękowe są niezwykle częstą przypadłością, z którą walczy co najmniej jedna na 14 osób. Obecne tempo życia, niemożność uniknięcia stresu, praca pod ciągłą presją czasu, złe nawyki żywieniowe – to wszystko wpływa na stan naszego zdrowia psychicznego. Codzienny zawrót głowy, jak również stresujące bądź traumatyczne zdarzenia, niejednokrotnie skutkują powstaniem nieuzasadnionych obaw i lęków. Obecne podejścia stosowane w terapii pacjentów z zaburzeniami lękowymi dotyczyły głównie poddawania pacjentów tzw. terapii awersji, podczas których pacjenta konfrontowano z domniemanym źródłem lęku, ucząc nieszkodliwej natury tych bodźców. Metoda ta ma jednak swoje ograniczenia, chociażby w przypadku terapii osób, które borykają się z PTSD. Zespół neurologów z Uniwersytetu w Cambridge, Japonii i Stanów Zjednoczonych znaleźli sposób na nieświadome usuwanie pamięci związanej z reakcją lękową w mózgu. Zespół opracował metodę polegającą na odczytywaniu i identyfikowaniu pamięci związanej z lękiem przy zastosowaniu nowoczesnej techniki „Decoded Neurofeedback”. Technika ta pozwala na skanowanie mózgu i monitorowanie jego aktywności, a także na określenie złożonych wzorców zachowań powstałych w mózgu na skutek ekspozycji na bodziec stresowy powodujący lęk.
W przeprowadzonym eksperymencie zbadano siedemnastu zdrowych ochotników, u których wywołano reakcję lęku poprzez zastosowanie serii krótkich drażnień prądem. Jak się okazało, nowa technika pozwoliła badaczom na wykrycie specyficznej aktywności mózgu odpowiedzialnej za pamięć reakcji lękowej. Nawet po pewnym okresie odpoczynku, zastosowanego po przeprowadzeniu badania, okazało się, że w mózgu co jakiś czas można było zaobserwować takie częstotliwości aktywności mózgu, jakie pojawiały się podczas reakcji wywołującej lęk. Świadczy to zatem o zapisaniu wzorca owej sytuacji i powstaniu pamięci, która obejmuje bodziec wywołujący lęk oraz sytuację, podczas której doszło do uruchomienia reakcji lękowej, a następnie na zapisaniu tych informacji w mózgu. Dzięki opracowanej przez naukowców metodzie udało się zdekodować powstały wzór reakcji i pozbyć się lęku u osób biorących udział w badaniu. Po trzech dniach, podczas których naukowcy powtarzali procedurę dekodowania informacji w mózgu i wiązania konkretnych aktywności mózgu z nagrodą, udało się całkowicie wygasić reakcję lękową. W efekcie tych zabiegów funkcje pamięci, które wcześniej dostroiły się do przewidzenia sytuacji zagrażającej (tu: bolesnego szoku na skutek podrażnienia prądem), teraz zostały zaprogramowane do przewidywania pozytywnych zmian (związanych z nagrodą). Co ciekawe, w dalszej części eksperymentu, podczas pokazywania osobom badanym zdjęć związanych z zastosowanym wcześniej drażnieniem prądem, nie zauważono żadnych objawów, które wiązałyby się z ponownym wywołaniem reakcji lękowej na samą myśl o bodźcu potencjalnie zagrażającym. Osoby badane nie przejawiały typowych reakcji stresowych, takich jak pocenie się, czy zwiększona aktywność jądra migdałowatego. Oznaczałoby to, że zaproponowana metoda byłaby w stanie ograniczyć pamięć dotyczącą sytuacji lękowej uodparniając jednostkę na późniejszy kontakt z taką sytuacją.
Sposób, w jaki docierające do nas informacje są reprezentowane w mózgu, jest bardzo skomplikowany. Jak widać zastosowanie nowoczesnej techniki sztucznej inteligencji i metody skanowania mózgu pomogą zidentyfikować choć niektóre aspekty całego mechanizmu. I choć wielkość próby w tym początkowym badaniu była stosunkowo niewielka, zespół naukowców ma nadzieję, że technika okaże się owocna w klinicznym leczeniu osób z PTSD lub fobiami.
Ai Koizumi, Kaoru Amano, Aurelio Cortese, Kazuhisa Shibata, Wako Yoshida, Ben Seymour, Mitsuo Kawato, Hakwan Lau. Fear reduction without fear through reinforcement of neural activity that bypasses conscious exposure. Nature Human Behaviour, 2016; 1: 0006 DOI: 10.1038/s41562-016-0006 – http://dx.doi.org/10.1038/s41562-016-0006
