Odbierając wynik badania grupy krwi z laboratorium, oczekujemy, że dowiemy się z niego, jaką mamy grupę krwi. Tak jest jeśli laboratorium które wykonuje badanie nie napotka żadnych problemów w trakcie oznaczania.

Z naszego wyniku dowiemy się wtedy którą z 8 grup krwi

posiadamy, tj. grupę:

A RhD– lub A RhD+ lub B RhD+ lub B RhD– lub AB RhD+ lub ABRhD– lub O RhD+ lub O RhD–

Nie wszyscy wiedzą, że na każdym formularzu wyniku badania grupy krwi, pod wyżej wymienionym oznaczeniem grupy krwi z układów ABO/RhD, zawsze zamieszczona jest rubryka opisana „Przeciwciała odpornościowe do antygenów krwinek czerwonych”, a w niej wynik, jakie laboratorium otrzymało z badania naszej surowicy.

Piszemy „zawsze”, bowiem każde laboratorium, a dokładniej pracownia serologii transfuzjologicznej zobowiązana jest rozporządzeniem ministerialnym, by realizując zlecenie na badanie grupy krwi – oprócz oznaczenia grupy krwi ABO i antygenu D z układu Rh, wykonać badanie przeglądowe na obecność przeciwciał odpornościowych do antygenów krwinek czerwonych.

Czego dotyczy takie badanie?

Na i w błonie komórkowej krwinek czerwonych znajdują się struktury białkowe, węglowodanowe lub glikobiałkowe, zwane antygenami czerwonokrwinkowymi, z których większość tworzy układy grupowe. Oprócz dwóch wyżej wymienionych układów grupowych tj. układu ABO i Rh, dotychczas poznano i opisano 38 układów grupowych zawierających około 360 antygenów m.in. układy Kell, Kidd, Duffy, MNS, Lewis, P1Pk, Lutheran.

Ilość nowo odkrytych antygenów ciągle się powiększa, a za informacje o nich i zakwalifikowaniu do poszczególnych struktur odpowiada Międzynarodowe Towarzystwo Przetaczania Krwi – ISBT (International Society of Blood Transfusion).

Każdy człowiek ma swój własny zestaw antygenów na powierzchni krwinek czerwonych, które odziedziczył po rodzicach. Prawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy odróżnia antygeny obce od własnych. To rozpoznanie obcych antygenów czyli tych znajdujących się na krwinkach czerwonych innego człowieka manifestuje się m.in. wytworzeniem w organizmie przeciwciał skierowanych do antygenów czerwonokrwinkowych. Z tą tzw. immunizacją (inaczej uodpornieniem) mamy do czynienia głównie po przetoczeniu krwi lub w czasie ciąży/porodu.

Badaniem którego celem jest sprawdzenie, czy w naszej surowicy nie wykrywa się przeciwciał do antygenów krwinek czerwonych jest badanie przeglądowe na obecność przeciwciał odpornościowych. Przeprowadza się je w pośrednim teście antyglobulinowym (skrót PTA), dawniej zwanym testem Coombsa.

Jaki może być wynik tego badania?

Zwykle, jeśli osoba nie była leczona krwią (nie miała transfuzji) i jeśli nie była w ciąży, na wyniku badania grupy krwi w rubryce „alloprzeciwciała odpornościowe do antygenów krwinek czerwonych” będzie najprawdopodobniej zamieszczony wynik: nie wykryto

Natomiast jeżeli ktoś był leczony krwią lub kobieta była lub jest w ciąży, to może, ale nie musi, mieć na wyniku grupy krwi, w w/w rubryce, zamieszczoną informację: wykryto lub podaną swoistość wykrytych przeciwciał: np. przeciwciała odpornościowe anty-E z układu Rh.

To, czy nasz układ immunologiczny zostanie pobudzony do wytwarzania przeciwciał, zależy od wielu czynników: m.in. od immunogenności antygenu, dawki antygenu (tj. ilości przetoczonych krwinek), lub wielkości przecieku płodowo-matczynego podczas konfliktu serologicznego lub sprawności własnego układu immunologicznego.

Jeżeli laboratorium wykryło przeciwciała do antygenów krwinek czerwonych w badaniu przeglądowym, musi następnie zostać przeprowadzona ich identyfikacja, czyli określenie do jakiego układu grupowego należą te przeciwciała. Badania te najczęściej wykonywane są w pracowniach konsultacyjnych centrów krwiodawstwa, rzadziej w dużych przyszpitalnych pracowniach serologicznych. W takim przypadku zawsze podawane są również zalecenia, o jakim fenotypie krwinki trzeba dobierać w przypadku konieczności transfuzji – czyli jaką krew można podać, aby była bezpieczna.

Dla kobiet będących w ciąży, oprócz swoistości przeciwciał zamieszczane są również informacje o wysokości miana – czyli ilości przeciwciał oraz zalecenia dotyczące częstości kontroli serologicznej.

Najczęściej wykrywanymi w pracowniach serologicznych są przeciwciała odpornościowe do antygenów z układu Rh (np. o swoistości: ant-c, anty-C, anty-e, anty-E, anty-D), z układu Kell (np. anty-K), rzadziej z układu Kidd (np. anty-Jk(a)) oraz z układu Duffy (np. anty- Fy(a)). Wynika to głównie z faktu, że antygeny z tych układów są bardzo immunogenne.

Badanie obecności przeciwciał ma olbrzymie znaczenie w zapewnieniu bezpiecznej transfuzji, skróceniu czasu oczekiwania na dobraną antygenowo krew, w razie konieczności leczenia krwią, zapobieganiu poprzetoczeniowej reakcji hemolitycznej (niszczeniu krwinek), w profilaktyce kobiet ciężarnych oraz diagnostyce choroby hemolitycznej płodu /noworodka.

Wracając do analizy naszego wyniku badania grupy krwi: może się też zdarzyć, że choć w rubryce „Alloprzeciwciała odpornościowe do krwinek czerwonych” mamy umieszczoną informację, że ich „nie wykryto”, to w „Uwagach” na wyniku znajdziemy zapis, że wykryto nieregularne naturalne przeciwciała np. anty-M z układu MNS , anty -Le(a), anty -Le(b) z układu Lewis, anty -P1 z układu P1Pk.

Przeciwciała te mogą być wykrywane u ludzi którzy nie mieli transfuzji lub u kobiet, które nie były w ciąży, ponieważ powstawanie ich indukowane jest antygenami powszechnie występującymi w środowisku: bakterii, wirusów, grzybów, roślin, a zawierającymi związki o podobnej budowie chemicznej, co niektóre antygeny czerwonokrwinkowe.

Uważa się, że nie mają one dużego znaczenia klinicznego, tzn. nie powodują hemolitycznych powikłań poprzetoczeniowych i choroby hemolitycznej płodu/noworodka.

Co to jest wynik potwierdzony,wynik niepotwierdzony gupy krwi?

Warto także wiedzieć, że możemy rozróżnić dwa rodzaje wyników:

wynik potwierdzony grupy krwi
wynik niepotwierdzony grupy krwi

Wynikiem potwierdzonym nazywany wynik, który składa się z dwóch badań wykonanych z próbek pobranych w różnym czasie i pobranych z różnych wkłuć. Karta grupy krwi też zalicza się do takiego wyniku. Potwierdzony wynik grupy krwi jest niezbędny w przypadku konieczności transfuzji czyli przetoczenia składników krwi.

Wynik grupy krwi niepotwierdzony to wynik wykonany z jednej próbki czyli jednego pobrania.

Jeżeli nie znasz jeszcze swojej grupy krwi oraz wyniku badania na obecność przeciwciał skierowanych do krwinek czerwonych, możesz bezpłatnie uzyskać te informacje. Zostań po prostu dawcą krwi – Twoja krew może uratować komuś życie, a Ty dowiesz się jaką grupę krwi posiadasz.

Piśmiennictwo
1. Korsak J, Łętowska M. Transfuzjologia kliniczna, α – medica press 2009
2. Fabijańska-Mitek J. Immunologia krwinek czerwonych. Grupy krwi. Biblioteka Diagnosty Laboratoryjnego Ośrodek Informacji Naukowej OINPHARMA Sp. z o.o. Warszawa 2007
3. Solnica B. Podstawy serologii grup krwi. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Kraków 2016
4. Fabijańska-Mitek J. Immunohematologia.Grupy krwi i niedokrwistości. Biblioteka Diagnosty Laboratoryjnego Fundacja Pro Pharmacia Futura, Warszawa 2018

Autorzy:

Joanna Hopkowicz
Joanna Żaba

Co zawiera wynik badania grupy krwi i jak go interpretować?