Są to organizmy zbudowane z komórek eukariotycznych.
Cechy budowy komórki grzyba: (R) – cecha roślina, (Z) – cecha zwierzęca
– posiada ścianę komórkową (R) zbudowana z chityny (Z),
– materiał zapasowy to glikogen (Z),
– brak chloroplastów (Z),
– występują barwniki (R), nie są aktywne w fotosyntezie,
– liczne lizosomy (trawią pokarm) (Z).
Typy budowy:
– jednokomórkowa
– kolonijna
– komórczakowa
– wielokomórkowa plechowa
Podstawową jednostką strukturalną jest strzępka (nitkowaty, prosty lub rozgałęziony twór, jedno lub wielojądrowy). Strzępka tworzy ciało grzyba, czyli grzybnię.
2 rodzaje grzybni:
– grzybnia luźna (pleśń)
– grzybnia upakowana (tworząca owocniki)
Kształty owocników:
– kapeluszowe
– kuliste
– zróżnicowane na trzon i kapelusz
– miseczkowate
W owocniku zróżnicowanym na trzon i kapelusz na spodzie kapelusza występuje warstwa urodzajna hymenofor (tutaj powstają zarodniki). Hymenofor może mieć kształt rurkowatą lub blaszkowatą.
Czynności życiowe grzybów.
1. Oddychanie
– tlenowe
– beztlenowe
2. Odżywianie
– heterotrofy (saprofity, pasożyty)
Część grzybów żyje w symbiozie z korzeniami drzew, taką symbiozę nazywamy mikoryzą. Grzyby pobierają od roślin związki organiczne natomiast grzyby ułatwiają roślinie pobieranie wody i soli mineralnych.
Mikoryza:
– ektotroficzna (zewnętrzna) – strzępki grzyba wnikają pomiędzy komórki korzenia
– endotroficzna (wewnętrzna) – strzępki grzyba wnikają do wnętrza komórek korzenia
3. Rozmnażanie
Grzyby rozwijają się na wszystkie możliwe sposoby.
– bezpłciowe:
a) podział komórki
b) pączkowanie
c) fragmentacja grzybni
d) zarodniki (endospory, egzospory, zoospory i zarodniki konidialne (konidia) – czyli jest to fragment strzępki z pojedynczym jądrem, który odrywa się i daje początek nowemu organizmowi)
– płciowe:
a) izogamia
b) anizogamia
c) oogamia
d) gametangiogamia – polega na łączeniu się całych gametangiów.
Gametangium żeńskie to lęgnia, a męskie to plemnia.
Charakterystyczny dla workowców!
e) somatogamia – polega na łączeniu się komórek budujących grzybnię
Charakterystyczny dla podstawczaków!
Cykl pleśniaka białego:
– występują 2 fazy jądrowe: haplofaza i diplofaza, dominuje haplofaza
– dochodzi do gametangiogamia, czyli łączą się wielojądrowe gamie
– powstaje zygospora, struktura otoczona twardą ścianą, zawierająca liczne jądra diploidalne
– następuje mejoza, po czym kiełkuje w haploidalną strzępkę, na niej tworzą się zarodniki
– zarodniki wysypują się na podłoże
– powstaje nowa grzybnia (strzępka)
Cykl rozwojowy workowców
– występują 3 fazy jądrowe: haplofaza, dikariofaza (faza jąder sprzężonych) oraz diplofaza, dominuje haplofaza
– w cyklu następuje rozdzielenie w czasie i w przestrzeni procesu plazmogamii (zlewanie się cytoplazmy) i kariogamia (zlewanie się jąder)
Przebieg:
– na haploidalnej strzępce różnicują się wielojądrowa lęgnia i wielojądrowa plemnia
– plemnia styka się z lęgnią i następuje plazmogamia
– w lęgni powstają jądra sprzężone (jedno z plemni, drugie z lęgni)
– lęgnia kiełkuje w strzępkę dikariotyczną, szczytowa komórka tej strzępki to worek (zarodnia)
– w tej komórce zachodzi kariogamia
– powstaje jądro zygotyczne
– jądro to dzieli się mejotycznie i mitotycznie
– powstaje 8 jąder, które przekształcają się w zarodniki (workowe)
– zarodniki wysypują się na podłoże i kiełkują w strzępkę
Cykl rozwojowy podstawczaków:
– występują 3 fazy jądrowe: dikariotyczna, diplofaza, haplofaza, dominuje dikariotyczna
– rozdzielenie plazmogamii i kariogamii
– somatogamia (komórki różnoimiennych strzępek)
Przebieg:
– plazmogamia – tworzy się strzępka dikariotyczna
– z tej strzępki powstaje owocnik
– w szczytowej komórce hymenoforu dochodzi do kariogamii (komórka to podstawka)
– powstaje jądro zygotyczne
– jądro zygotyczne przechodzi mejozę – 4 jądra
– podstawka wytwarza 4 wypustki, do każdej wnika 1 jądro
– powstają 4 zarodniki podstawkowe
– wysypują się na podłoże i kiełkują w strzępkę
| Cykl rozwojowy workowców | Cykl rozwojowy podstawczaków | Podobieństwo / Różnica |
| Występują 3 fazy: haplofaza, diplofaza i dikariofaza | Występują 3 fazy: haplofaza, diplofaza i dikariofaza | Podobieństwo |
| Dominuje haplofaza | Dominuje dikariofaza | Różnice |
| Dochodzi do rozdzielenia w czasie i przestrzeni (plazmo- i kariogamia) | Dochodzi do rozdzielenia w czasie i przestrzeni (plazmo- i kariogamia) | Podobieństwo |
| Następuje gametangiogamia (wielojądrowa plemnia styka się z wielojądrową lęgnią) | Następuje somatogamia (łączą się komórki różnoimiennych stępek) | Różnica |
| Dochodzi do plazmogamii (w lęgni powstają pary jąder sprzężonych, lęgnia kiełkuje w strzępkę dikariotyczną) | Dochodzi do plazmogamii (jądra sprzężone kiełkują w strzępkę dikariotyczną) | Podobieństwo |
| W szczytowej komórce hymenoforu (worek) dochodzi do kariogamii, tworzy się jądro zygotyczne | W szczytowej komórce hymenoforu (podstawka) dochodzi do kariogamii, tworzy się jądro zygotyczne | Podobieństwo |
| Jądro zygotyczne dzieli się mejotycznie i mitotycznie | W jądrze zygotycznym dochodzi do mejozy | Różnica |
| Powstaje 8 jąder, które przekształcają się w zarodniki workowe (endospory) | Powstają 4 jądra, podstawka wytwarza 4 wypustki, do każdej wnika 1 jądro. Tworzą się 4 zarodniki podstawkowe (egzospory). | Różnica` |
| Zarodniki wysypują się na podłoże i kiełkują w nową strzępkę. Cykl się powtarza. | Zarodniki wysypują się na podłoże i kiełkują w nową strzępkę. Cykl się powtarza. | Podobieństwo |
Przegląd wybranych przedstawicieli grzybów.
Sprzężniowe:
– niewielka grupa grzybów saprofitycznych
– grzybnia zbudowana ze strzępek wielojądrowych
– występuje gametangiogamia
– posiadają przetrwalnikową, wielojądrową zygosporę
– przedstawiciel: pleśniak biały
Workowce:
– grzyby bardzo zróżnicowane pod względem budowy
– przewaga fazy haploidalnej w cyklu rozwojowym, tworzenie 8 zarodników workowych
– dochodzi do gametangiogamia
– maja duże znaczenie ekologiczne i gospodarcze
– mają również negatywne znaczenie, niszczą produkty spożywcze
– czasem powodują u człowieka groźne choroby
– przedstawiciel: dzieżka pomarańczowa, pędzlak
Podstawczaki:
– rozgałęziona dikariotyczna grzybnia
– występuje somatogamia
– lądowe saprofity
– mają pozytywne jak i negatywne znaczenie
– przedstawiciel: pieczarka polna, muchomor sromotnikowi
