Rozwój zarodkowy zwierząt
Rozwój zarodkowy zwierząt
– złożona budowa
– cudzożywność
– zdolne do ruchu (nie wszystkie)
Przebieg rozwoju zarodkowego
Jednokomórkowce
– zapłodnienie i powstanie zygoty 2n (oogamia)
– zygota ulega bruzdkowaniu
Bruzdkowanie – podziały mitotyczne
– w wyniku bruzdkowania powstają niezróżnicowane komórki (2 blastomery)
– proces ten kończy się na powstaniu drugiego stadium morula
Morula – zlepka niezróżnicowanych komórek
Rys. Aneta Skawińska
– komórki moruli wędrują na powierzchnię tworząc pęcherzyk (kula). Takie stadium nazywamy blastulą
Blastula – kolonia kulista, toczek
Dwuwarstwowe
– pęcherzyk zaczyna się wpuklać do środka. Taki proces to gratulacja.
– powstaje pierwotna jama ciała blastocel
– wskutek gastrulacji powstaje gastrula (pojawia się zaczątek układu pokarmowego). W stadium gastruli zarodek posiada 2 warstwy
Bruzdkowanie całkowite – zachodzi w jajach o małej ilości żółtka, głównie u ssaków, prymitywne formy. Jego końcowym etapem jest powstanie celoblastuli – blastuli z obszernym blastocelem.
Rys. Aneta Skawińska
Bruzdkowanie niecałkowite – zachodzi w jajach o średniej ilości żółtka, głównie u płazów. Powstanie celoblastuli.
Bruzdkowanie spiralne – prowadzi do powstania blastuli z obszerną pierwotną jamą ciała (blastocelem) zwanej celoblastulą. Spotykane u bezkręgowców.
Rys. Aneta Skawińska
Oligolecytalne (bezżółtkowe) – bruzdkowanie całkowite (powstają takie same blastomery)
Mezolecytalne (średniożółtkowe) – komórki nie są tej samej wielkości (różna ilość materiału zapasowego)
Polilecytalne (bogatożółtkowe) – charakterystyczne dla jajorodnych, ptaki, gady dzielą się na biegunie i tworzą tarczkę zarodkową
Rodzaj bruzdkowania zależy od ilości materiału zapasowego w jaju!
I grupa (pierwouste) – organizmy, u których pragęba przekształca się w otwór gębowy
– otwór odbytowy (jeśli występuje) to tworzy się po przeciwnej stronie
– komórki ekto- i endodermy migrują do blastocelu i tworzą mezodermę (3 warstwa zarodkowa)
– mezoderma wewnątrz zarodka tworzy pęcherzyki
– wnętrze pęcherzyka to celoma – wtórna jama ciała
Do pierwoustych zaliczamy wszystkie bezkręgowce!
II grupa (wtórouste) – organizmy, u których pragęba pierwotnie zarasta
– otwór gębowy tworzy się po przeciwnej stronie
– otwór odbytowy w miejscu pragęby
– mezoderma odrywa się w postaci pęcherzyków od ektodermy (nie ma fazy warstwy)
Do wtóroustych zaliczamy szkarłupnie oraz wszystkie strunowce wraz z człowiekiem.
Ektoderma, endoderma i mezoderma – są to listki zarodkowe, czyli warstwy komórek zarodka, które w dalszym rozwoju dają początek ściśle określonym tkankom, narządom i układom.
Tworzenie struktur z listków zarodkowych zwierząt trójwarstwowych
Ektoderma:
1. nabłonki okrywające ciała z zewnątrz oraz wyścielające przedni i końcowy odcinek przewodu pokarmowego
2. wytwory naskórka (włosy, paznokcie)
3. układ nerwowy, zarówno ośrodkowy, jak i obwodowy, oraz narządy zmysłów
Mezoderma:
1. nabłonki wyścielające wtórną jamę ciała
2. tkanki łączne (u kręgowców chrząstka, kość, krew)
3. układ krążenia (krwionośny – serce, naczynia; limfatyczny)
4. układ mięśniowy
5. układ rozrodczy
6. nerki kręgowców
7. skóra właściwa
Endoderma:
1. nabłonki środkowej części przewodu pokarmowego oraz gruczoły trawienne kręgowców (trzustka, wątroba)
2. nabłonek płuc kręgowców
Proces to gastrulacja, nie gratulacja; literówka się wkradła