Tkanki roślinne twórcza, merystemy ,stałe, okrywające
7.1. Tkanki twórcze
Charakterystyka komórkowa tkanek twórczych
Rodzaje merystemów
Wierzchołkowe:
|
Wstawowe (interkalarne):
|
Boczne:
|
Przyranne (kallus):
|
Archesporialne:
|
Tworzą: stożki wzrostu łodygi i korzenia.
Umiejscowione są: na szczycie rosnącej łodygi i korzenia.
Powodują: przyrost na długość i nieznaczny na grubość.
Stożki wzrostu zbudowane są z komórek delikatnych i wrażliwych na uszkodzenia, są chronione w łodydze przez specjalnie ukształtowane liście okrywające, a w korzeniu – przez ochronną wielokomórkową czapeczkę.
|
Tworzą się one zazwyczaj u tych roślin, które szybko wykształciły na szczycie łodygi kwiat lub kwiatostan.
Umiejscowione są: wzdłuż łodygi w tak zwanych węzłach.
Powodują: przyrost pędu na długość.
Można je zaobserwować u niektórych roślin jednoliściennych (traw, turzyc), a spośród dwuliściennych między innymi także w goździkowych.
|
Tworzą: wtórne przyroście łodygi i korzenia na grubość.
Wyróżnia się dwa rodzaje:*Kambium (miazga twórcza):
Tworzy się w postaci walca wzdłuż łodygi i korzenia, pomiędzy łykiem i drewnem pierwotnym.
Powoduje: przyrost na grubość, który spowodowany jest tworzeniem się merystem nowych komórek drewna (zwykle środka walca) i łyka (na zewnątrz walca).
*Fellogen (miazga korkotwórcza):
Tworzy się pod skórką łodygi (czyli pod pierwotną tkanką okrywającą) i produkuje nowe warstwy komórek wtórnej tkanki okrywającej, zwane korkiem. Miazga korkotwórcza w typowej postaci nie występuje w korzeniu, jest w nim zastępowana przez zewnętrzną warstwę komórek walca osiowego, czyli okolnicę.
|
Tworzy się w miejscach zranienia rośliny najczęściej z okolicznych komórek tkanki miękiszowej.
Powoduje: stopniowe zabliźnianie się i zarastanie ran
Kallus powstaje zazwyczaj u roślin wieloletnich, mających postać drzew lub krzewów.
|
Tworzą: haploidalne zarodniki.
Umiejscowione są: w zarodniach.
|
Merystemy zarodkowe: Z nich w całości zbudowane są zarodki. Umiejscowione są: w nasionach.
Z takiej tkanki biorą początek niektóre inne merystemy. W jego komórkach zachodzą podziały mejotyczne.
|
Pierwotne:
|
Wtórne:
|
Np. wierzchołkowe, interkalarne, niektóre archesporialne.
To takie, które wywodzą się bezpośrednio z zarodkowego i powodują przyrost pierwotnej rośliny.
|
Np. boczne, przyranne, pozostałe archesporialne.
Powstają w komórkach należących do tkanek stałych, w określonych sytuacjach przyjmują powtórnie formę embrionalną – zdolną do podziałów.
|
7.2. Tkanki stałe
Tkanka okrywająca
Komórki epidermy:
|
Ściśle do siebie przylegają, są żywe i pozbawione chloroplastów (wyjątkowo chloroplasty mogą być w skórce roślin cieniolubnych). Ich zewnętrzna ściana jest pogrubiona i dodatkowo pokryta z wierzchu, czyli adkrustowana warstwą tłuszczowców. Związki te zwane są kutyną, i tworzą jednolitą powłokę otaczającą całą nadziemną część rośliny – kutykulę.
|
Komórki ryzodermy:
|
Część podziemna rośliny nie ma tej warstwy ochronnej (zazwyczaj).
|
Aparaty szparkowe:
|
Są konieczne do wymiany gazowej i kontrolowania parowania wody, czyli transpiracji. Składają się z dwóch komórek szparkowych (wątrobowce – wyjątek), między którymi znajduje się szczelina. Napływ wody do tych komórek powoduje zwiększenie w nich uwodnienia, czyli turgoru. W zależności od typu aparatu szparkowego powoduje to albo wygięcie komórek (w dwuliściennych) albo ich rozsunięcie (u jednoliściennych), co prowadzi do powiększenia szczeliny. I odwrotnie, jeśli wody brakuje w komórkach. Największe skupisko aparatów szparkowych to spodnia powierzchnia liści, choć spotykane też są na wierzchu liści, na niezdrewniałych łodygach, na owocach. Nie ma ich w skórce korzenia.
|
Włoski:
|
Są tworami jedno- lub wielokomórkowymi. Spełniają różne funkcje.
*Rozgałęzione włoski tworzą grubą „filcową” powłokę na liściach i łodygach, zwaną kutnerem. Taka puchata warstwa chroni roślinę przed nadmiernym nasłonecznieniem i gwałtownymi zmianami temperatury, ograniczając parowanie, a także zniechęca pasożyty. Występują m.in., u szarotki alpejskiej i dziewanny.
*Włoski czepne są zaopatrzone w różnego rodzaju haczyki, dzięki którym umożliwiają roślinom przyczepienie się do podłoża. Występują m.in., u chmielu iprzytulii czepnej.
*Włoski parzące pełnią funkcje obronne. Występują m.in., u pokrzywy.
*Włoski wydzielnicze (gruczołowe) produkują olejki zapachowe (np. pelargonii) lub enzymy trawienne w wypadku roślin owadożernych (np. rosiczki).
*Włoski są charakterystyczne dla nadziemnej części rośliny.
|
Kolce:
|
W ich tworzeniu bierze udział skórka oraz leżąca poniżej tkanka miękiszowa. W przeciwieństwie do cierni, które są skróconymi pędami, kolce nią mają własnej wiązki przewodzącej i dają łatwo się odłamać. Występują m.in., u róży, na jej łodydze.
|
Włośniki:
|
Tworzone są przez ryzodermę (skórkę korzenia) w jego szczytowej części. Są zawsze jednokomórkowe. Ich rolą jest zwiększenie powierzchni, która pobiera wodę i związki nieorganiczne (sole mineralne). Włośników nie mają rośliny wodne i żyjące w mikoryzie elektroficznej z grzybami.
|
Wtórna tkanka okrywająca
Tkanka miękiszowa
Miękisz asymilacyjny:
|
Jego komórki mają liczne soczewkowate chloroplasty; jego tkanka, która ma największy udział w fotosyntezie. Miękisz ten przybiera takie formy jak:
|
Miękisz gąbczasty:
ma duże przestwory komórkowe; występuje u roślin: jednoliściennych, dwuliściennych i paprotników.
|
Miękisz palisadowy:
zbudowany jest z komórek cylindrycznych o małych przestworach; występuje w górnej części liści u dwuliściennych i paprotników.
|
Miękisz wieloramienny:
jego komórki mają silnie pofałdowaną powierzchnię; występuje w igłach niektórych nagonasiennych.
|
Miękisz spichrzowy:
|
Nie posiada chloroplastów; zawiera liczne ziarna materiałów zapasowych tj. skrobi, tłuszczów lub białek; występuje w organach spichrzowych roślin, czyli np. w bulwach ziemniaków, korzeniach marchewki, liści kapusty, cebuli oraz w mięsistych częściach owoców i w nasionach.
|
Miękisz wodonośny:
|
Służy do magazynowania wody; występuje u roślin mających ograniczony dostęp do wody, na przykład u kaktusów, rozchodników czy wilczomleczy, czyli u tak zwanych sukulentów.
|
Miękisz powietrzny (przewietrzający):
|
Ma bardzo rozwinięty system przestworów międzykomórkowych, tworzące prawdziwe kanały wentylacyjne, którymi gazy mogą swobodnie przemieszczać się w roślinie. Taki miękisz występuje u roślin bagiennych i wodnych mających takie organy jak (np. korzeń), w których wymiana gazowa jest utrudniona.
|
Tkanka wzmacniająca
Kolenchyma (zwarcica):
|
Sklerenchyma (twardzica):
|
· Jest zbudowana z komórek żywych.
· Często jej komórki zawierają chloroplasty.
· Jej komórki mają celulozowo-pektynowe wzmocnienia.
· Albo w narożnikach komórek –kolenchymę kątową.
· Albo na stycznych powierzchniach kolejnych warstw komórek – kolenchymę płatową.
· Tkanka ta występuje w ogonkach liściowych oraz w obwodowych częściach młodych łodyg zielonych.
· Nie hamuje wzrostu tych organów, bo zbudowana jest z elastycznych komórek.
|
· Jest zbudowana z komórek martwych.
· Jej komórki zawierają często samą ścianę komórkową.
· W tych ścianach odkłada się cukier lignina (pomiędzy włóknami celulozowymi), czyli ściany są inkrustowane ligniną.
· Ściany te nazywa się zdrewniałymi.
· Włókna sklerenchymatyczne to wydłużone (do 10cm w łodygach) elementy sklerenchymy.
· Elementy sklerenchymy mogą też być graniaste bądź okrągławe i wtedy nazywane są komórkami kamiennymi lub sklereidami (tworzą takie struktury, jak łupiny nasion np. orzechy, pestki); są też rozpuszczane w tkance miękiszowej np. w pobliżu gniazda nasiennego owocu gruszy.
· Ogólnie włókna spotyka się w łodygach, które zakończyły swój wzrost, a także w drewnie wtórnym.
|
Tkanka przewodząca
Drewno (ksylem):
|
Łyko (floem):
|
· Służy do transportu wody i soli mineralnych (czyli mechanizm transportu biernego).
· Zbudowane jest z martwych komórek.
· Ewolucyjnie starsze komórki nazywa się cewkami.
· Cewki mają wrzecionowaty kształt i liczne jamki lejkowate o złożonej budowie.
· Jamki te składają się z dwóch „lejków” odwróconych do siebie szerszymi stronami. Pośrodku jamki znajduje się krążek – torus, zawieszony on jest na ściankach pierwotnych komórek i pełni funkcje zatyczki.
· Przepływ wody odbywa się przez jamki z komórki do komórki, czyli nie w linii prostej.
· Bardziej zaawansowana forma drewna stworzona jest z naczyń.
· Naczynia to ustawione w pionowo szeregi komórki, u których zanikły poprzeczne ściany, tak że tworzą rury, którymi woda może swobodnie wędrować w górę.
· Ścianki są wzmocnione w formie np. spiralek, pierścieni.
· Cewki występują u paprotników i nagonasiennych, a naczynia u okrytonasiennych.
|
· Przewodzi produkty fotosyntezy.
· Zbudowane jest z komórek żywych.
· Pierwotniejszą formą łyka są komórki sitowe, które na swojej powierzchni mają skupiska prostych jamek, tak zwane pola sitowe.
· Bardziej zaawansowaną formą komórek łyka są rurki sitowe, ułożone podobnie jak rurki naczyniowe jedna na drugiej w ciągi komunikacyjne.
· W takim wypadku pola sitowe ułożone są na poprzecznych ścianach rurek.
· W dojrzałych komórkach łyka na ogół zanika jądro komórkowe, a jego funkcje częściowo przejmują jądra sąsiednich komórek przyrurkowych.
· Komórki sitowe występują u paprotników i nagonasiennych, a rurki sitowe u okrytonasiennych.
|
Drewno i łyko nie są tkankami jednorodnymi. Prócz wyżej wymienionych występują też w nich: włókna drzewne i łykowe – pełniące funkcje wzmacniające oraz komórki miękiszowe – pełniące funkcje odżywcze.
|
Powierzchniowe:
|
Wewnętrzne:
|
· Do tej grupy należą włoski gruczołowe i miodniki – znajdują się w kwiatach okrytonasiennych i wydzielają nektar, który zwabia owady.
· Wypotniki, inaczej szparki wodne lub hydatody wydzielają wodę w postaci płynnej (kroplami).
· Zdarza się, że skórka pokrywająca płatki kwiatów pełni funkcje wydzielnicze i wydziela substancje zapachowe.
· Gruczoły trawienne występują np. u rosiczki
|
· Zaliczamy do nich rury mleczne, które zbudowane są z komórek, u których zanikły poprzeczne ściany. Wnętrze utworów wypełnia sok mleczny (białka, cukry, woski, garbniki, alkaloidy, kauczuk). Sok mleczny pełni także funkcje ochronną.
· Kanały żywiczne tworzą się ze specjalnie ukształtowanych przestworów międzykomórkowych w tkance miękiszowej. Występują one najczęściej u roślin iglastych. We wnętrzu kanałów żywicznych znajduje się żywica, która zabezpiecza roślinę przed infekcjami i zwierzętami roślinożernymi.
· Zbiorniki olejków eterycznych u pomarańczy i innych cytrusów tworzone są też w przestworach międzykomórkowych, ale powstają przez rozpad komórek wydzielniczych.
|
Artykuł powstał na podstawie:
Biologia klasa 1. OPERON, zakres rozszerzony, Gdynia 2005
extra ; *
Wspaniałe jest to jak ludzi potrafią pomóc !!!!!!!!!!!!!! DZIĘKUJE !
Tak bardzo dziękuję, aż się popłakałam, gdy zaczęłam cokolwiek rozumieć 😀
Błąd. Nie "mikoryzie elektroficznej", tylko mikoryzie ektotroficznej.
masno ni